اولین جلسه از سلسله پیش‌نشست‌های کنگره بین‌المللی «فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی» با محوریت مکتب هنر رضوی، در قالب کرسی علمی ‌ترویجی «نقش صنایع خلاق در گسترش مکتب هنر رضوی» در قم برپا شد.

 اندیشکده‌ مدرسه‌ اسلامی هنر به عنوان یکی از مشارکت‌کنندگان برگزاری این کنگره‌، اولین پیش‌نشست آن را پنجشنبه، 9 آذر 1402 در ساختمان این مدرسه‌ اسلامی در قم برگزار کرد. سیدمحمدصادق آتش‌زر نیز دبیری علمی جلسه را برعهده داشت. 

احسان پورنعمان استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب در ابتدای این جلسه به بیان نکات مقدماتی پرداخت و گفت: انسان معاصر که در عصر مدرن زندگی می‌کند، دچار بحران‌های اساسی‌ شده است که برخی اندیشمندان از آن به‌عنوان از‌خود‌بی‌گانگی، نهیلیسم، غلبه‌ عقلانیت ابزاری و... یاد کرده‌اند که نیچه و هایدگر از جمله این اندیشمندان هستند. تشدید و غلبه‌ این بحران در عصر فضای مجازی نیز خود را به صورت انزوا و بریدگی از اجتماع بروز داده است.

وی با اشاره به نسبت هنر، معنویت و سعادت و اهمیت آن‌ها در شکل‌گیری انسان و جامعه‌ مطلوب افزود: آن‌چه از مجموع این مقدمه‌ها نتیجه‌گیری شد آن بود که «هنر رضوی»، با توجه به ویژگی برجسته و حائز اهمیت «جامعِ هنر و معنویت بودن»، ظرفیت فراوانی در مواجه‌شدن با چنین بحرانی را در خود دارد.

پورنعمان با اشاره کلی به ظرفیت‌های متنوع و گسترده‌ صنایع خلاق و همچنین گستردگی بازار و ظرفیت‌های کلان اقتصادی آن بیان کرد: این در حالی‌ است که ظرفیت هنر رضوی در آن نادیده گرفته شده است؛ هنری که می‌تواند در گونه‌های مختلف هنری از جمله تجسمی (معماری، خوشنویسی، نقوش تجریدی، عکاسی و... )، ادبی (داستان، رمان، شعر و... )، نمایشی (فیلم، سریال و... ) و... ظهور و بروزِ قابل توجهی داشته باشد.

همچنین سخنران جلسه به ذکر گونه‌هایی از صنایع خلاق از جمله معماری، صنایع‌دستی و مصرفی، گردشگری، بازی و... پرداخت که می‌توانند عرصه‌ ورود مناسبی برای هنر رضوی باشند. همچنین وی در رابطه با هر کدام از گونه‌های یاد شده و ظرفیت‌های به‌خصوص آن‌ها در نسبت برقرار کردن با هنر رضوی، نکاتی را بیان کرد.

در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمین حامد براتی که به عنوان ناقد در این جلسه حضور داشت، به اهمیت حفظ تعادل میان وجه مفهومی‌ـ ‌معنایی و وجه عینی و عملیاتی در یک پژوهش تأکید کرد و حفظ چنین تعادلی را از جمله نکات مثبت این پژوهش ارائه شده ارزیابی کرد. 

وی با تشریح مسئله‌ بحران تنهایی در عصر مدرن به مطالبی درباره تناقض موجود در دل این بحران اشاره کرد و گفت: این انزوا و بریدگی از اجتماع، در عین آن‌که جوامع بزرگتر می‌شوند، رخ می‌دهد. همچنین در عین آن‌که سخن، به واسطه‌ رسانه‌ها فراوان شده؛ اما امکان ارتباط حقیقی به واسطه‌ سخن مسدود شده است.

حجت‌الاسلام و المسلمین براتی از تبلور توأمان هویت ایرانی‌ـ‌ شیعی به عنوان یکی از ویژگی‌های مهم و اساسی مکتب هنر رضوی نام برد و بر توجه به این ظرفیت ویژه تأکید کرد. وی همچنین غایت هنر رضوی را تولید معنا دانست و به نقش صنایع خلاق در تحقق چنین امری اشاره کرد. 

مشکل هنر مدرن و نقش یکه‌ هنر سنتی و همچنین اهمیت سیاست‌گذاری‌های درست در تحقق هنر رضوی در صنایع خلاق، از دیگر نکات مورد تأکید ناقد کرسی علمی ‌ترویجی نقش صنایع خلاق در گسترش مکتب هنر رضوی بود. 

شایان ذکر است، کنگره بین‌المللی فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی با محوریت مکتب هنر رضوی توسط مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی و دانشگاه هنر در آذرماه سال جاری در مشهد برگزار خواهد شد.