همزمان با دهه مبارک فجر و اعیاد فرخنده رجب، نهمین جلد از مجموعه شاهکارهای هنری در آستان قدس رضوی با عنوان «نسخه‌های نفیس کتب ادبی» در جوار حرم مطهر رضوی رونمایی شد.
آیین رونمایی از این کتاب نفیس صبح امروز به همت مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی با حضور جمعی از مدیران فرهنگی این آستان مقدس و استادان و پژوهشگران برجسته در حوزه فرهنگ و هنر اسلامی- ایرانی در سالن شیخ بهایی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.
این جلد فاخر از مجموعه شاهکارهای هنری در آستان قدس رضوی با محوریت معرفی نسخه‌های نفیس کتب ادبی در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی با مقدمه‌ای از دکتر محمدجعفر یاحقی استاد دانشگاه فردوسی مشهد و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال جاری در مؤسسه چاپ و انتشارات این آستان مقدس به چاپ رسیده است. علی اصغر ناصری‌مهر و مجید فدائیان نیز به ترتیب نویسندگی و مدیریت هنری پروژه انتشار آن را برعهده داشتند.
حرم مطهر رضوی، موزه‌ای زنده و کم‌نظیر
امیرمهدی حکیمی مدیرعامل مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی در این مراسم اظهار کرد: گنجینه نفیس حرم مطهر رضوی، موزه زنده‌ای است که نمونه آن در هیچ نقطه از جهان وجود ندارد. بی‌شک آثاری که در معماری، کتیبه‌نگاری‌ها، نقوش، گنجینه نسخ خطی و موزه حرم مطهر وجود دارد، کم‌نظیر است.
وی ادامه داد: حرم مطهر به گواه بسیاری از استادان تنها مجموعه‌ای است که در آن نفیس‌ترین آثار از دوره‌های مختلف تاریخی به یادگار مانده است. به طور مثال گنجینه نفیسی از آثار خطی قرآنی، ادبی و... در کتابخانه این آستان مقدس نگهداری می‌شود.
حکیمی با تأکید بر لزوم معرفی این گنجینه نفیس گفت: بخشی از این معرفی می‌تواند در قالب تولید آثار کاتالوگ مانند و بخشی نیز در قالب استفاده از ظرفیت‌های پژوهشی انجام شود. همچنین بخشی از این معرفی باید در قالب تولید آثار رسانه‌ای همچون ساخت فیلم مستند صورت بگیرد.
وی ضمن تقدیر از دست‌اندرکاران تدوین و انتشار کتاب نسخه‌های نفیس کتب ادبی؛ نهمین جلد از مجموعه شاهکارهای هنری در آستان قدس رضوی افزود: فعالیت‌های پژوهشی دهمین جلد از این مجموعه با محوریت جواهرات و درب‌های مرصع این آستان مقدس نیز انجام شده و به زودی این اثر هم منتشر خواهد شد.
مدیرعامل مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی تصریح کرد: بی‌شک اگر انتشار این مجموعه ادامه یابد، امکان چاپ مجلدات بسیاری وجود دارد. امیدوارم مؤسسه توان و ظرفیت این اقدام را با همکاری سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و سایر مراکز داشته باشد و این آثار مورد توجه و استفاده اهل پژوهش قرار گیرد.
لزوم بررسی گنجینه رضوی توسط محققان
در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمین سیدجلال حسینی رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این آیین رونمایی اظهار کرد: گنجینه موجود در این آستان مقدس همچون یک معدن است که بخش‌هایی از آن هنوز کشف نشده است یا به صورت خام‌فروشی عرضه شده است.
وی با اشاره به برخی از برنامه‌های این سازمان همچون برگزاری سه‌شنبه‌های علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی و رونمایی از آثار نفیس موجود در گنجینه رضوی افزود: این آثار سرمایه علمی و فرهنگی این آستان مقدس است و واقفان نیز آن‌ها را برای استفاده محققان و هنرمندان بر این مجموعه وقف کردند، از این رو باید به مخاطبان در قالب‌های مختلف معرفی شوند.
حسینی ضمن معرفی برخی از آثار نفیس خطی این مجموعه خاطرنشان کرد: فهرست‌نویسی آثار خطی شامل معرفی مختصر و اولیه نسخه‌های خطی کتابخانه می‌شود، در حالی که بررسی آثار خطی یک فرآیند هنری است و نیاز به کمک پژوهشگران فعال در این حوزه دارد.
اثری ارزشمند و چشم‌نواز
همچنین دکتر فرزاد قائمی نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه در این مراسم با تأکید بر اهمیت نسخه‌های خطی موجود در گنجینه رضوی بیان کرد: اهمیت و ارزشمندی نسخه‌های خطی در چند سده اخیر به مرور شناخته شده است.
وی ادامه داد: متأسفانه ارزش نسخه‌های خطی در کشورهای اسلامی در مقایسه با کشورهای غربی دیرتر شناخته شد، از این رو بخش عظیمی از ذخائر نسخه‌های خطی کتابخانه‌های شرق؛ از عثمانی، هند تا آسیای میانه توسط غربی‌ها به بهایی اندک غارت شد و امروزه مجموعه‌ای از باارزش‌ترین و قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی انواع متون دینی، ادبی و تاریخی ما در کتابخانه‌ها و موزه‌های اروپا و آمریکا نگهداری می‌شود.
قائمی گفت: خوشبختانه در چند دهه اخیر اهمیت نسخه‌های خطی و نقش این ذخایر در احیای فرهنگ کهن ایرانی- اسلامی و در بازشناسی هویت اسلامی بیشتر شناخته شده و نهادهای مختلف ی شکل گرفته است که با رویکرد احیای نسخه‌های خطی به جمع‌آوری، شناسایی، بازسازی و نگهداری نسخه‌ها اهتمام می‌ورزند.
وی نهمین جلد از مجموعه شاهکارهای هنری در آستان قدس رضوی را اثری چشم‌نواز دانست و افزود: این اثر بیشتر کاتالوگی نفیس و ارزشمند از نسخه‌های ادبی شاخص است یا می‌توان گفت ترکیبی از یک کاتالوگ و یک معرفی‌نامه مخزنی از نسخه‌های نفیس موجود در کتابخانه این آستان مقدس است.
این استاد دانشگاه گفت: هر نسخه در قالب دو پارگراف شامل اشاره مختصر به متن نسخه و فهرست توصیفی نسخه خطی آن معرفی شده است. صفحاتی از نسخه‌ها، به طور معمول صفحات آغازین و پایانی آن‌ها و مجالس تصویرهای منتخب نیز در ادامه در این اثر قابل بررسی است.
وی با تأکید بر اینکه مجموعه آثار متنوعی در گنجینه رضوی وجود دارد، خاطرنشان کرد: امیدوارم جلدهای بعدی این مجموعه با محوریت نسخه‌های خطی با نگاه رویکردی، تخصصی‌تر تدوین شود. به طور مثال می‌توان به انتشار کتابی با محوریت نسخه‌های حماسی یا متون تعزیه پرداخت و یا نسخه‌های کمتر شناخته را معرفی کرد.