گام بلند آستان قدس رضوی در تولید محصولات هنری/ تولید 500 محصول با نام «مهر»

هنرمندان ایرانی به‌ویژه فعالان حوزه صنایع دستی همواره با ذوق و سلیقه و دستان معجزه‌گرشان، آثاری را تولید می‌کنند که بخشی از هویت و فرهنگ این آب و خاک را به نمایش می‌گذارد. زمانی که این آثار هنری با نگره‌های دینی و معارف رضوی پیوند می‌خورد زمینه جریان یافتن امر زیارت در زندگی روزمره افراد را فراهم می‌آورد.

مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی که بیش از دو دهه سابقه فعالیت در حوزه تولید سوغات زائر دارد، از اواخر سال 1399، مسیر فعالیت‌های خود در زمینه تولید محصولات هنری رضوی را با رویکردی جدید و جدیت بیشتری ادامه داد و در نهایت با تدوین استانداردهایی در فرایند تولید، موفق به تعریف ویژند یا نام «مهر» گردید. در این مجال با امیرمهدی حکیمی مدیرعامل مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی به گفت‌وگو می‌پردازیم تا با فعالیت‌های این مؤسسه در حوزه این محصولات هنری بیشتر آشنا شویم.

 
محصولات هنری رضوی که با عنوان «مهر» عرضه می گردد، شامل چه محصولاتی می‌شود؟  
در یک سال و نیم اخیر، نزدیک به 500 نوع محصول هنری رضوی جدید با نام «مهر» توسط این مؤسسه طراحی شده است که بخشی از آن‌ها به مرحله تجاری‌سازی و عرضه در بازار رسیده است. این محصولات در حال حاضر در حوزه‌های «تابلو»، «متبرک»، «دکوراتیو»، «زیورآلات»، «حجمی» و «زینتی» دسته‌بندی می‌شود. جالب است بدانید فعالیت اقتصادی مؤسسه در برخی از دسته‌ها همچون تولید زیورآلات برای اولین بار انجام شده است. همچنین به همت این مؤسسه تولید مجموعه‌ای گسترده از تندیس‌های «سلام» در دست اقدام است که تاکنون اولین محصول آن با عنوان «پیر غلام» عرضه شده است.

 
طراحی این محصولات چگونه انجام می‌شود؟
بخشی از طراحی محصولات هنر رضوی توسط هنرمندان شاغل در مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی انجام می‌شود و برخی دیگر نیز در قالب برون سپاری توسط هنرمندان فعال در خارج از بدنه مؤسسه طراحی می‌شود. معیارها و شاخصه‌های بارز این طرح‌های هنری نیز در چارچوب شیوه‌نامه تعریف شده پروژه «مهر» و البته به همراه گفت‌وگو بین کارشناسان مؤسسه و هنرمندان تعریف می‌شود. به عبارتی مؤسسه ضمن معرفی محصولات هنری موجود و نیازهای بازار به هنرمندان، از آنان می‌خواهد تا طرح و ایده‌های خلاقانه و جدیدشان را در راستای برطرف کردن کمبودهای موجود ارائه دهند. این ایده‌ها در جلسات کارشناسی مؤسسه بررسی، اصلاح و تقویت شده و در نهایت به مرحله تولید می‌رسد. البته یکی از نکات مهم در تأیید و تولید این آثار در کنار استانداردهای هنری در نظر گرفتن ویژگی های اقتصادی مورد نظر مثل استراتژی قیمت‌گذاری و مواردی از این دست است.

جناب آقای حکیمی مهمترین شاخصه محصولات مهر چیست؟
این محصولات با توجه به فضای فرهنگی آستان قدس رضوی و نیاز زائران و مجاوران بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) با محوریت هویت رضوی از جمله هنر و معماری حرم مطهر طراحی شده و می‌شود. در این میان، نگاه ویژه‌ای نیز به نیازهای دیده نشده زائران شده است. به طور نمونه، وقتی سخن از آثار هنری به عنوان سوغات فرهنگی زائر به میان می‌آید، به طور معمول کارهای حجمی و تابلو به ذهنمان آمده که هیچ ارتباط مستقیمی با سبک زندگی روزانه مردم ندارد. در حالی که اگر مردم در وسایلی که روزانه با آن‌ها سر و کار دارند، رنگ و بوی حرم مطهر رضوی را ببینند خاطرات خوبی که از تشرف به مشهدمقدس داشتند، در ذهنشان تداعی می‌شود. به طور مثال، اگر گل متبرک حضرت رضا(ع) در فلز کوچکی قرار می‌گیرد و به صورت یک گردنبند مورد استفاده زائر قرار گیرد، به او حس خوبی منتقل می‌شود. چراکه این یادگاری همیشه او را به یاد حرم مطهر و زیارتش می‌اندازد. بنابر این ما در طراحی این محصولات هم به این نیازهای دیده نشده و هم نقش آن‌ها در امتداد مسیر زیارت توجه کردیم.



منظورتان در خصوص نقش این محصولات در امتداد مسیر زیارت چیست؟
ما امر زیارت را تنها به معنای حضور فیزیکی زائر در حرم مطهر رضوی نمی‌بینیم و بخشی از رسالت این مؤسسه در حوزه اقتصاد هنر نیز با محوریت امتداد مسیر زیارت دنبال می‌شود. در واقع همه اقدامات مؤسسه رویکردی معنایی دارد. در واقع با این رویکرد تلاش شده خاطره خوب زیارت حرم مطهر حضرت رضا(ع) تا خانه خود زائر، در هر گوشه از جهان، امتداد یابد و زائر با نگاه به این محصول هنری در هر زمان و مکانی، یاد لحظات خوش زیارتش بیفتد.

 
این مؤسسه توسعه محصولات هنر رضوی را چگونه دنبال می‌کند؟
توسعه محصول، یکی از راهبردهای اصلی حوزه بازرگانی این مؤسسه مبتنی بر اقتصاد هنر است که در دو حوزه «توسعه ارتباط با هنرمندان» و «توسعه طراحی محصولات جدید» به صورت همزمان دنبال می‌شود. در این راستا در حدود دو سال اخیر، شبکه ارتباطی مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی با هنرمندان بسیار گسترش یافته و مؤسسه علاوه بر هنرمندان مشهدی با هنرمندانی از گوشه و کنار کشور همچون اصفهان، یزد، شیراز و شمال نیز در ارتباط است. حتی هنرمندان برخی از استان‌های کشور مثل کرمان به تازگی به این شبکه پیوستند. در مجموع در حال حاضر با نزدیک به 200 تولیدکننده در ارتباط هستیم.
همچنین در این مسیر همواره در تلاش هستیم تا تولیدات خلاقانه و متنوع هنرمندان تجاری‌سازی شود و به مرحله فروش و عرضه به مشتریان برسد چنان‌که بیش از 40 محصول جدید فقط در دو ماهه اخیر تولید شده است.

 
مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی در این حوزه چقدر به مسئولیت‌های اجتماعی خود و اشتغال‌زایی در جامعه عمل کرده است؟
بی‌تردید طراحی، تولید و عرضه محصولات هنری رضوی، نقش اثرگذاری در حوزه اشتغال‌زایی نیز دارد چنان‌که در حال حاضر این فعالیت‌ها به طور مستقیم و غیرمستقیم زمینه‌ اشتغال حدود هزار نفر در کشور را فراهم کرده است. در این بین، این مؤسسه نگاه خاصی به مسئولیت اجتماعی خود داشته به طوری که نزدیک به 30 زن سرپرست خانوار یا دختر بدسرپرست در دو کارگاه تولید تسبیح این مؤسسه مشغول به کار هستند. همچنین این مؤسسه در سال جاری همکاری خود را با «بنیاد تعاون زندانیان» آغاز کرد. بدین ترتیب جمعی از زندانیان نیز به جمع تولیدکنندگان تسبیح این مؤسسه پیوستند و برای خانواده‌های خود کسب درآمد می‌کنند. شکی نیست این اقدام می‌تواند آسیب‌های اجتماعی در بین خانواده‌های آنان را کاهش دهد. البته در تلاش هستیم تا سایر محصولات هنر رضوی نیز با بهره‌گیری از ظرفیت این اقشار آسیب‌پذیر تولید شود.

 
عرضه و فروش این محصولات از چه مسیرهایی در حال انجام است؟
در حال حاضر زائران و مجاوران می‌توانند محصولات هنری مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی را از سه فروشگاه آن در مشهد واقع در خیابان کوهسنگی 17، باب الجواد(ع) حرم مطهر رضوی و همچنین هتل قصر الضیافه در جوار صحن امام حسن مجتبی(ع) حرم مطهر تهیه کنند. البته در صدد افتتاح فروشگاه دیگری نیز در مشهدمقدس هستیم.
در این بین، توسعه حوزه دیجیتال مارکتینگ مؤسسه و افزایش ارتباط و تماس با مشتریان مورد توجه قرار گرفته است که این امر شامل فعالیت در شبکه‌های اجتماعی تا طراحی و راه‌اندازی وب‌سایت فروش اینترنتی محصولات هنر رضوی می‌شود. به زودی از این وب‌سایت فروش رونمایی خواهد شد.

 
چه برنامه‌هایی برای گسترش این فعالیت‌ها در آینده دارید؟
ظرفیت خوبی در بازار برای عرضه این محصولات وجود دارد بنابراین افزایش تنوع و تولید محصولات همچنان دنبال خواهد شد. همچنین به طور جدی پیگیر ورود به عرضه این محصولات در فضاهای جدید همچون حوزه بین‌الملل هستیم.  
از طرف دیگر در تلاش هستیم تا شرایطی را فراهم کنیم که محصولات بیش از پیش در دسترس مشتریان قرار گیرد و تهیه آن‌ها برای عموم تسهیل شود.