مراسم رونمایی از اشعار آیینی ملک الشعرای بهار در آستانه شهادت امام رضا (ع) در اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مراسم رونمایی از اشعار آیینی ملک الشعرای بهار با حضور سید علی موسوی گرمارودی شاعر و حافظ پژوه، محمدرضا سنگری نویسنده و پژوهشگر، مصطفی فاطمیان مؤلف کتاب اشعار آیینی ملک الشعرای بهار، امیرمهدی حکیمی ، مدیر عامل موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی و حجت الاسلام محمدرضا زائری رییس اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
حجت الاسلام محمدرضا زائری در این برنامه ضمن خیر مقدم به میهمانان و حضار در جلسه گفت: مایه خرسندی است که در فاصله اربعین حسینی و شهادت امام رضا (ع) و در روزهای پایانی ماه صفر مراسم رونمایی از اشعار آیینی ملک الشعرای بهار برگزار شد. منصب ملک الشعرایی دارای جنبه مهمی است، زیرا شعر در روزگاری، سرآمد هنرمندان بوده است و امروزه نسل جدید کمتر از آن اطلاع دارد.
تدوین دانشنامه شعرهای مذهبی و آیینی یک ضرورت است
سید علی موسوی گرمارودی شاعر و حافظ پژوه با اشاره به انتشار کتاب اشعار آیینی ملک الشعرای بهار گفت: در ابتدا باید به این نکته مهم اشاره کنم که چاپ این اثر بسیار زیبا و عالی است و بنده هیچ اشتباهی در آن ندیدم. یکی از مسائل مهم در عرصه اشعار آیینی و مذهبی، فقدان دانشنامه مناسب در این حوزه است. به همین دلیل ضرورت دارد دانشنامه شعرهای مذهبی یا آیینی تهیه و تدوین شود. زیرا از سنایی یا قبل از سنایی، اشعار آیینی و مذهبی سروده شده، اما پراکنده است.
وی ادامه داد: بنده در ابتدای مجموعه شعرهای آیینی خود سه مقاله دارم. در این مجموعه مقاله ها درباره تاریخ شعر و بررسی اشعار آیینی در شعر قیصر امین پور و بررسی اشعار آیینی در شعر سید حسن حسینی، به تفصیل صحبت کرده ام؛ ولی متاسفانه به دلیل نبود دانشنامه در حوزه اشعار مذهبی جمع آوری نشده است و باید در این عرصه دست به کار تهیه و تدوین دانشنامه شد. زیرا ما در حوزه اشعار آیینی در دنیا، حرفی برای گفتن داریم. یکی از نمونه های بارز در این زمینه، اشعار مولانا است. این شاعر برای واقعه کربلا شعر سروده است، ولی این مهم کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
این شاعر پیشکسوت با اشاره به این مطلب که ملک الشعرای بهار در حوزه طنز سروده های کوتاه دارد، گفت: طنز ملک الشعرای بهار بسیار مؤثر است و اگر بخواهیم یک نوع از اشعار او را انتخاب کنیم، قصیده است، به خصوص زمانی که به زبان خراسانی سروده است.
ملک الشعرای بهار واژه شناسی بزرگ است
محمدرضا سنگری نویسنده و پژوهشگر با اشاره به برگزاری مراسم رونمایی از اشعار مذهبی ملک الشعرای بهار در روزهای مقارن با شهادت امام رضا (ع) گفت: معتقدم برگزاری این مراسم در این ایام حق مفقود شده ملک الشعرا در حوزه ادبیات دینی را ادا می کند. به اعتقاد من باید به سروده های ملک الشعرای بهار به اعتبار ویژگی هایی که در کمتر شاعری در سده اخیر جمع شده است، نگاه ویژه ای داشت. بعید است کسی را در ۱۰۰ سال اخیر در میان شاعران ممتاز بیابیم که فضل ملک الشعرای بهار را داشته باشد. آثار این شاعر پر آوازه در تراز خاصی قرار دارد؛ زیرا این شاعر ارزنده عقبه و پیشینه سترگ و بزرگی از ادبیات کهن و زبان فارسی دارد و اثر سبک شناسی سه جلدی او بسیار ارزشمند است.
این پژوهشگر با بیان این مطلب که ملک الشعرای بهار واژه شناس بزرگی است، گفت: او در زمره ادیبان و شعرایی است که ادبیات را دقیق و عمیق فهمیده است. او به همان میزان که در حوزه شعر شناخته شده، در حوزه های دیگر مانند پژوهش، تحقیق و ادبیات شناسی نیز زبانزد است. درون سروده های ملک الشعرای بهار حضور یک فیلسوف را می توان دید، زیرا جامعیتی که در شخصیت این شاعر دیده می شود، او را به ادیب و شاعری ذوفنون تبدیل کرده است.
وی ادامه داد: چندین حوزه برای شعر مذهبی می توان قائل شد که این حوزه‌ها شامل اشعار نیایشی، ستایشی، حکمیه و درنهایت درآمیختگی چند سازه با هم می شود و ملک الشعرای بهار به اعتبار آمار اشعار موجود در این کتاب، شاعر امام هشتم (ع) است. از اشعار این شاعر در این کتاب در مدح پیامبر (ص) ۶ سروده، در مدح امام علی (ع) ۱۲ سروده که نیمی از آن ختم به ستایش امام رضا (ع) می شود، در مدح امام صادق (ع) یک سروده، در مدح امام زمان (عج) هشت سروده، و در مدح امام رضا (ع) ۲۷ سروده مستقل و ۱۰ سروده غیرمستقل آورده شده است.
وی در پایان گفت: مقدمه بسیار خوبی برای این کتاب نوشته شده که می توان این کتاب را را یک اثر پژوهشی ارزشمند نامید.
در ادامه امیر مهدی حکیمی مدیرعامل موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی گفت: ملک الشعرای بهار در دوره دوم زندگی خود به سرودن اشعار اجتماعی روی آورد و با ظلم مبارزه کرد. سرودن این اشعار حاصل آموخته های مذهبی او است و توجه به اشعار این شاعر پرآوازه می‌تواند برای شاعران جوان، منبع و درس‌آموز باشد. ضمن اینکه ۹۰ درصد از شعار فارسی را شعرهای آیینی تشکیل می دهد؛ زیرا آیین، مذهب و دین همه ابعاد زندگی را در بر می گیرد.
ملک الشعرای بهار قصیده سرای توانمندی بود
مصطفی فاطمیان مؤلف کتاب اشعار آیینی ملک الشعرای بهار گفت: در طول تاریخ ادبیات فارسی، به تعداد انگشتان دست قصیده سرایانی به توانمندی ملک الشعرای بهار وجود داشته اند و عموم افراد شخصیت سیاسی، اجتماعی و جایگاه حکومتی این شاعر را می شناسند و کمتر به حوزه ادبیات ولایی و آیینی توجه دارند. ضمن اینکه در مقدمه کتاب، دیدگاه بزرگان ادب فارسی از کتاب بلند آفتاب خراسان آورده شده است.
وی با در ادامه ملک الشعرای بهار را خاتم الشعرا نامید و افزود: سیری در ادبیات آغاز شده که مربوط به تدوین اشعار آیینی شعرای ادبیات فارسی است. در حال حاضر پروژه بررسی ۱۱۰ شاعر مطرح ادبیات آیینی آغاز شده و بر اساس آن اشعار این شاعران احصا و اشعار آیینی آنها تدوین می شود که در این بین ملک الشعرای بهار نخستین شاعر است.
فاطمیان با بیان این مطلب که تدوین این اثر از سال ۱۳۹۵ آغاز شده است، ادامه داد: برای تدوین این کتاب از دو نسخه خطی کتابخانه ملی، یک نسخه خطی کتابخانه تبریز و یک نسخه خطی توسط مرحوم فرخ از ملک الشعرای بهار استفاده شده است. همه این نسخ خطی و چاپی بررسی و درنهایت این کتاب در ۱۰ بخش تدوین شد. نکته قابل توجه این است که در یک ترجیع بند از مرحوم ملک الشعرای بهار در عزای سیدالشهدا دو بند یافت شده است. بیش از ۳۰۰ بیت از اشعار ملک الشعرای بهار در حوزه ادبیات آیینی یافته‌ایم که جملگی از نسخ خطی احصا و چاپ شده است.