من بسيار مفتخر هستم كه اين آثار ارزشمند در اين مكان به نمايش گذاشته شده است . چون در طي 30 سال گذشته كه در كنار استاد فدائيان و استاد حيدري نسب بودم ، از نزديك شاهد جمع آوري و شكل گيري اين مجموعه و لحظه به لحظه بوده ام . اين قطعات ارزشمند به كرات در اختيار اينجانب قرار داشته است و بسيار از آنها استفاده كرده ام .
و خوشحال تو هستم چون در اين مكان ( نگارخانه رضوان ) هستم و دوست بسيار محترم جناب آقاي ثايت نيا اين فرصت را براي بنده ايجاد فرمودند تا در محضر دوستان و هنر دوستان عزيزم بوده و گپي با هم داشته باشيم .
مجموعه اي كه در اين مكان شاهد آن هستيم در بخشي از آن آثار ميرزا غلامرضا اصفهاني را مي بينيم . ميدانم كه همه شما با ايشان آشنا هستيد و نيازي به معرفي ايشان نمي باشد .
با توجه به 35 سال گذشته كه من تمام وقتم را در تحقيق در مورد آثار ميرزا غلامرضا گذرانده ام فكر مي كنم بايد توضيحات بيشتري در خصوص قطعات خشنويسي ايشان داده شود و با يك نگاه دقيق تر مورد بررسي قرار گيرد .
اميدوار هستم صحبتهايي كه امروز در اين جمع مي شود مفيد باشد و در اين گپ دوستانه به نتيجه دلخواه برسيم .
آثار ميرزا غلامرضا را مي توان از چند طريق مورد بررسي قرار داد :
طريقه اول آن بررسي امضا در آثار اوست . اگر به قطعات موجود در اين مكان و تصاوير توجه كرده باشيد متوجه مي شويد كه در آنها امضاهاي متفاوتي مي بينيد . بعضي از قطعات داراي 2 يا 3 امضا هستند اين مورد از چيزهايي است كه در آثار ميرزا بسياراهميت دارد . چون ايشان طبق عادتي كه داشتند بسياري از قطعات را بدون امضا رها كرده اند .
در بعضي از قطعات تنها داراي يك امضا با عنوان « يا علي مدد است » مشاهده مي شود و در بعضي ديگر از قطعات شاهد2 امضا با عنوان « ياعلي مدد است » و نام خود ميرزا مي باشيم.
مطلبي كه در اينجا مهم است اين است كه امضا « يا علي مدد است » در ابتدا فقط « يا علي مدد » بوده است كه بعد از سال 90كلمه « است » به آن اضافه شده است و اين عبارت يكي از امضاهاي بسيار نفيس ميرزا است كه قطعات او كمتر با امضا كامل ديده شده است .
امضا ها ي ميرزا غلامرضا در قطعات او مي تواند معرف تاريخ خوشنويسي ميرزا باشد . معرف اينكه او در چه تاريخي خوشنويسي قطعات را انجام داده است . اما اين تاريخ كاملا مطمئن نيست فقط مي توان زمان قبل ويا بعد آنها را مشخص كرد .
مطلب دومي كه مي توان با توجه به آثار موجود ميرزا به آن اشاره كرد اين است كه يك سري از قطعات او بسيار راحت نگاشته شده است . متن اين قطعات در مورد زندگي خود ميرزا ، مشكلات و يا موفقيت هاي او و يا هر آنچه بر وي گذشته است مي باشد.
مثلا او در قطعه اي كه از وي بر جا مانده است مطالبي در وصف كساني كه براي او كاغذ مي ساخته اند نوشته است :
« جناب ميرزا شيخ علي چند پاره آجر را آهار نموده و اسمش را كاغذ فرموده است .»
و در قطعه اي ديگر در مورد مركب ساز خودش توضيح داده است كه وي چه نوع مركبي براي او ساخته است. اينگونه قطعات كمتر توسط كلكسيونرها و يا موزه دارها جمع آوري مي شود چون از نظر آنها بسيار معمولي و ساده و راحت هستند ، داراي هيچ گونه تزئين و يا تذهيبي نيستند . اما اين قطعات بار اطلاعاتي بسياري دارد.
يكي ديگر از مواردي كه در قطعات ميرزا داراي اهميت مي باشد تاريخ هايي است كه در زير قطعات ثبت شده است . اين تاريخ ها نشان دهنده دوره حيات ميرزا و مهارت نوشتاري او مي باشد.
قطعه اي كه ملاحظه مي فرما ئيد داراي تاريخ 1264 است كه نشان مي دهد ميرزا در آن موقع به سن 20 سالگي نرسيده بود كه اين قطعه زيبا را كه از ناب ترين قطعات وي باشد نوشته است . در اين قطعه امضايي مشاهده نمي شود . و نشان از اين است كه هنوز ميرزا نشده است . اگر توجه كنيم مي بينيم كه ميرزا در اين سن هنوز مشغول مشق كردن بوده و توجه خاصي به مفردات مير عماد داشته است .
اين مهم از اين بابت قابل تمجيد است كه وي در اين سن به اين زيبايي مي نوشته است و اين نشان از استعداد او در هنر خوشنويسي دارد كه با اين پختگي و مهارت مفردات را مي نوشته است .
مطلب ديگري كه در قطعات ميرزا قابل بررسي است اين است كه اگر شما 10 قطعه از آثار ميرزا را در كنار هم ببينيد متوجه مي شويد كه شايد 99% اين قطعات سياه مشق هستند واين نشان از ميل باطني ميرزا به اين مقوله است .
طي ساليان گذشته تاريخ خوشنويسي نسبت به مقوله سياه مشق نويسي ميرزا غلامرضا بسيار بي رحم بوده است چرا كه اعلام كرده چون وي نمي توانسته سطر پا چليپا بنويسد تمام قطعات او سياه مشق است ، اما مسئله اي كه حائز اهميت است اين است كه ميرزا غلامرضا يك خوشنويس درجه يك حرفه اي بوده است .اگر سياه مشق مي نوشته است دوست داشته است و علاقه شخصي و حس هنري او را به آن طرف سوق داده است .
واين دليل براي اين نيست كه او از كارهاي حرفه اي خوشنويسي مثل كتابت ، چليپا ، سطر نويسي و يا هر آنچه كه خوشنويس هاي حرفه اي با آن شهرت دارند دور بوده است .
بنابراين در مجموعه آثار و قطعات ميرزا غير از سياه مشق ، موارد ديگر كمتر ديده مي شود .
مطلب آخري كه در مورد ميرزا غلامرضا مي خواهم بيان كنم اين است كه اگر در آثار او دقت كنيم سير بسيار خوب و متفاوتي را از مفردات ميرزا طي سالهاي مختلف مي توانيم مشاهده كنيم . در بين آن ها دو تا مفرد «خ» و «واو» را انتخاب كرده ام . تصوير سمت چپ متعلق به سال 96 و تصوير سمت راست متعلق به سال 91 است ، كه سير تحول آن را كاملاً مي توان ديد .
1391/8/1 |