بخشی از وجود بی‌پیرایه هنرمندان و استادکاران زبردست کشور در هنرهای به کار رفته در حرم مطهر رضوی بر جای مانده و این آستان مقدس را به دایره المعارفی از هنرهای اصیل ایرانی اسلامی تبدیل کرده است. رضا مهدوی هنرمند برجسته نگارگری کشور، از جمله این هنرمندان است. او طراحی و نظارت بر اجرای طرح‌های اسلیمی و ختایی مقرنس‌کاری‌های(حدود 150 مترمربع) ایوان شرقی صحن آزادی حرم مطهر امام رضا(ع) را در سال 1386 بر عهده داشته است. همکاری این هنرمند بنام مشهدی با مجموعه آستان قدس رضوی محدود به اجرای این طرح‌های بی‌بدیل نمی‌شود و نام چهار تابلو «وداع از مدینه»، «مناظره»، «معجزه درخت بادام» و «حدیث سلسله الذهب» که به سفارش مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی در ادوار مختلف گذشته خلق شده است، در کارنامه هنری این مدرس مکتب هنر رضوان می‌درخشد. او متولد 1351 است و بیش از سی سال است در حوزه نگارگری فعالیت می‌کند. شرکت در بیش از 50 نمایشگاه داخلی و خارجی و عضو هیئت مؤسس انجمن نگارگران رضوی، تنها بخشی از سوابق این هنرمند است. در ادامه با استاد مهدوی درباره خلق تابلوی «وداع از مدینه» که به مناسبت سالروز شهادت امام رضا(ع) تصویر آن در بسترهای مجازی این مؤسسه بازنشر شد، هم‌کلام می‌شویم.

چطور شد تابلوی «وداع از مدینه» را خلق کردید؟
سال 1392 وقتی مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی به هنرمندان سفارش خلق آثار هنری به ‌ویژه رضوی را ‌می‌داد، خلق چندین صحنه از سفر تاریخی امام رضا(ع) از مدینه به مرو را پیشنهاد دادم. تابلوی «وداع از مدینه» نخستین اثر سفارشی این مؤسسه به من بود که آن را به سبک نگارگری به شیوه معاصر، با تکنیک اکریلیک و طلا روی مقوای ماکت در ابعاد 70 در 50 سانتی‌متر در مدت چهار ماه خلق کردم. این چهار تابلوی مؤسسه در مکتب هنر رضوان در مشهد نگهداری می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند آن‌ها را از نزدیک ببینند.

این اثر راوی چه صحنه‌ای از هجرت تاریخی امام رضا(ع) به خراسان است؟
تابلوی «وداع از مدینه» روایتگر صحنه جدایی حضرت رضا(ع) از فرزند دلبندشان در زمان هجرت از مدینه به مرو است.
برای خلق آن، سعی کردم صحنه‌ای که امام رضا(ع) فرزندشان امام جواد(ع) را در آغوش گرفته‌اند، در ذهنم تداعی کرده و به این موضوع فکر کنم اگر قرار بود از فرزندم جدا شوم و می‌دانستم این سفر بازگشتی ندارد، چگونه او را در آغوش می‌گرفتم و چه احساسی در آن لحظه جاری می‌شد. تلاش کردم احساس قلبی خودم را به ‌عنوان یک پدر در طرح و رنگ اثر پیاده کنم. البته امام رضا(ع) یک شخصیت معصوم(ع) هستند و جایگاه بلندمرتبه‌ای در مقایسه با مردم عادی دارند.

انتخاب رنگ‌ها در این تابلو بر چه اساسی صورت گرفت؟
در زمان خلق هر تابلویی، سعی می‌کنم حال و هوای آن را در زمان و مکان ایجاد کنم. در این اثر با توجه به اینکه مدینه شهری گرم در عربستان است تلاش کردم با استفاده از رنگ‌های گرم، گرمای محیط را نشان بدهم. تُن رنگ‌ها تداعی‌کننده حزن و اندوه اطرافیان امام رضا(ع) و اجباری بودن این سفر است.

از انگیزه و حس خود در زمان خلق آن بگویید.
هیچ کاری را بدون علاقه و اعتقاد به آن انجام نمی‌دهم. باید نخست به دلم بنشیند. از طرف دیگر، چون ارادت خاصی به امام رضا(ع) دارم، دوست داشتم به عنوان یکی از مجاورین فعال در هنر، رسالت خودم را انجام دهم. از آنجایی که حس می‌کردم به موضوع امام هشتم(ع) کمتر پرداخته شده است، با استفاده از ابزار هنر تلاش کردم تا موضوعات مهمی از زندگی ایشان را به زبان و بیان قلم خود کار کنم. بی‌شک وقتی اثرم مورد رضایت حضرت رضا(ع) قرار گیرد، بیشترین ارزش را برایم دارد.

آیا خاطره خاصی از بازخوردهای مخاطبان پس از دیدن تابلو دارید؟
معتقدم یک هنرمند نقاش مثل یک هنرپیشه سینما می‌ماند و باید احساسات عمق وجودش را بر روی اثر بیاورد تا بتواند مخاطبان را تحت تأثیر بگذارد. برایم جالب بود که از یک یا دو نفر شنیدم وقتی مقابل تابلوی «وداع از مدینه» قرار گرفتند به حدی منقلب شده بودند که اشک‌شان در آمده است. این امر نشان می‌دهد تابلو توانسته تأثیر خود را بر روی مخاطب بگذارد.

شایسته و بایسته‌های یک هنرمند برای ورود به حوزه رضوی چیست؟
هر اهل هنری باید راهی را طی کرده باشد و به درجه‌ای از تخصص در کارش رسیده باشد تا بتواند وارد حوزه‌های هنری مذهبی شود. چنانکه هنرجویان مبتدی‌ام به طور معمول اجازه انجام کار مذهبی ندارند. همچنین یک هنرمند باید ارادت قلبی و علاقه داشته باشد. وقتی این علاقه و ارادت قلبی وجود داشته باشد، بقیه موارد هم حتی اگر ایراد تکنیکی کارتان داشته باشد، پشت سرش می‌‌‌آید. چون معتقدم حضرت رضا(ع) همیشه دست ما را در طول خلق اثر می‌گیرند و اگر ایرادی هم وجود دارد، کمتر به چشم می‌آید. پس از اتمام خلق آثار مذهبی، وقتی آن‌ها را نظاره و با دیگر آثارم مقایسه می‌کنم متوجه می‌شوم حال و هوای متفاوتی دارند، انگار نیرویی در طول مرحله اجرا و حرکت قلم کمکم کرده است.

چه موضوعاتی بهتر است در خلق آثار رضوی مد نظر قرار گیرد؟
هنرمند باید مفهومی کار کند، اما ابتدا هدف خود را از خلق اثر بداند. آیا تصمیم بر تصویرسازی و روایتگری دارد یا فقط می‌خواهد یک تأثیر عمیق‌تر بر روی مخاطب بگذارد. معتقدم وقایع شاخص زندگی امام رضا(ع) که پیام خاصی در آن‌ها نهفته است باید مورد توجه هنرمندان قرار گیرد. آنان نباید دنبال موضوعات مهجور و دورافتاده و پر از شک بروند. بهتر است دنبال موضوعاتی بروند که کمتر کار شده، آکنده از معنا و مفهوم است، به آن‌ها علاقه و ارادت قلبی دارند و بر روی مخاطب اثرگذار است.  

نظرتان درباره بهره‌گیری از ظرفیت‌های فضای مجازی در معرفی آثار هنری چیست؟
اگر چه شاید در نمایشگاه‌های مجازی جوهره هنر همچون نمایشگاه‌های حضوری ملموس نباشد، اما در شرایط فعلی بهره‌گیری از آن بهترین کار ممکن است. نباید فراموش کنیم که فضای مجازی واقعیت قرن حاضر است و ظرفیت‌ها و نکات مثبت آن را نمی‌توان نادیده گرفت.