بدین ترتیب هنردوستان از بستر اینستاگرام توانستند مراسم زنده(live) معرفی برگزیدگان این دوره جشنواره را دنبال کنند و حتی از راه دور به تماشای نمایشگاه آثار منتخب آن در نگارخانه رضوان بنشینند. در این گزارش، برنامه‌های هفتمین دوره جشنواره عکس خانه دوست را مرور کرده و با تنی چند از برگزیدگان آن به گفت‌وگو می‌پردازیم. 

ارائه آموزش‌های تخصصی

اواخر تابستان 98 بود که دبیرخانه هفتمین جشنواره خانه دوست در مشهد زیر نظر محمدعلی چمی گو مدیرعامل مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی آغاز به کارکرد تا فراخوان آن در مهرماه به طور رسمی در پنج بخش «زیارت و آیین‌ های زیارتی»، «وقف و نذر رضوی»، «زائرین پیاده رضوی»، «زیر سایه خورشید» و «زیارت ‌های نوروزی» اعلام شود. این دوره جشنواره با برگزاری برنامه های جانبی ازجمله کارگاه «کلیشه ضد کلیشه در جشنواره ‌های عکس با تمرکز بر آثار جشنواره خانه دوست» در مشهد، نشست تخصصی «نگاه عکاسانه در آثار راه‌ یافته به جشنواره سراسری عکس خانه دوست» در گرگان، نشست تخصصی «انتخاب عکس با نگاهی به آثار جشنواره سراسری عکس خانه دوست» در تبریز و کارگاه تخصصی عکاسی «داستان‌ گویی در مجموعه عکس مستند» در مشهد با حضور مدرسان برجسته عکاسی کشور ادامه یافت. همچنین اردوی سراسری عکاسی ویژه دهه آخر صفر آن به صورت مشترک با همکاری نهمین جشنواره ملی عکس رضوی با حضور 50 عکاس منتخب بر اساس رزومه و شرح فعالیت های اخیرشان از سراسر ایران برپا شد.

عکس‌ های تمامی بخش ‌های هفتمین دوره این جشنواره مستندگرایانه باید با دوربین حرفه‌ای گرفته می شد و تنها در بخش زیارت و آیین ‌های زیارتی، امکان ارسال عکس با گوشی همراه هم وجود داشت. در نهایت دهم دی ماه سال گذشته مهلت ارسال آثار به دبیرخانه هفتمین جشنواره خانه دوست به پایان رسید تا این آثار توسط هیئتی متشکل از محمد ستاری، سید عباس میرهاشمی، مسعود زنده روح کرمانی، مجید ناگهی و سید علی حسینیان نسب در بهمن ماه در پردیس توانای تهران داوری شود. جواد براتی دبیر اجرایی هفتمین جشنواره عکس خانه دوست با اشاره به شرکت 440 نفر در این دوره جشنواره می گوید: «86 اثر از 47 هنرمند از شهرهای مختلف کشور همچون سرخه، اهر، شهرکرد، اراک، شیراز، گرگان و... در قالب مجموعه و تک عکس در نمایشگاه آثار منتخب این دوره به نمایش در آمد که تا 19 تیرماه در نگارخانه رضوان واقع در خیابان کوهسنگی 17 مشهد پذیرای علاقه مندان است«.

8 قاب؛ 8 نگاه

نگین محمدی فرد، ازجمله برگزیدگان این دوره جشنواره خانه دوست است. این بانوی هنرمند اصفهانی از سال 96 در ژانرهای پرتره، مستند و گاهی معماری به صورت حرفه ای در رشته عکاسی فعالیت می کند. او توانست با ارسال مجموعه عکسی در ژانر پرتره مقام نخست بخش زائرین پیاده رضوی هفتمین دوره جشنواره را کسب کند. محمدی فرد با اشاره به حضور خود در اردوی دو روزه عکاسی جشنواره خانه دوست در آبان سال گذشته بیان می کند: «این مجموعه عکس هشت فریمی در روز نخست اردو در محور جاده قدیم نیشابور به مشهد از زائرین پیاده امام رضا(ع) عکاسی شد. سعی کردم حس و حال این زائرین را در قالب عکاسی پرتره به تصویر بکشم». او دفتر خاطراتش را ورق می زند و از موکبی می گوید که برای میزبانی از زائرین در این مسیر برپا شده بود و آنان می توانستند در آن عکس یادگاری هم بگیرند.

محمدی فرد می افزاید: «از بعضی چهره های خاص این زائرین خواستم عکس های یادگاری خود را در دست بگیرند و بدون داشتن ژست و مرتب کردن لباس و ظاهرشان، در همان حس و حال پیاده روی خود در مقابل دوربینم بایستند. تلاش کردم خستگی راه و خلوصی که در چهره آنان نمایان بود در این عکس ها دیده شود، آخر بعضی از این زائرین 4 تا 10 روز در سفر بودند». او که دومین سال پیاپی است در جشنواره خانه دوست شرکت کرده است، ادامه می دهد: «از آنجایی که در اردوی ششمین دوره جشنواره خانه دوست هم توانسته بودم شرکت کنم، تجربه حضور در فضای عکاسی زائرین پیاده را داشتم و با تمرکز و خلاقیت بیشتری موفق به عکاسی در اردوی هفتمین دوره جشنواره شدم». او معتقد است اگرچه عکاسی در هر حوزه ای دارای یکسری معیارهای حرفه ای همچون ترکیب بندی است، اما در عکاسی با موضوعات مذهبی مثل زائرین پیاده بحث احساس هم مهم است و عکاسان باید آن حس را با المان های دیگر عکاسی حرفه ای ترکیب کنند تا کار خوبی دربیاید.

همچنین از دید این هنرمند خود دوربین عکاس هم یک زائر به شمار می آید. محمدی فرد خاطرنشان می کند: «جشنواره خانه دوست، یکی از معروف ترین جشنواره های عکاسی ایران محسوب می شود که از همان آغاز فعالیت در رشته عکاسی، نام آن را شنیده بودم. امیدوارم کتاب این دوره جشنواره هم همچون سال های گذشته چاپ شود«.

جشنواره ای شناخته شده

دوربین از مقابل تک تک قاب عکس ها عبور می کند تا دل های کاربران فضای مجازی با نمایشگاه آثار منتخب هفتمین جشنواره خانه دوست گره بخورد. نماهایی دیدنی در این بازدید مجازی به چشم می خورد؛ از دو پسر نوجوان که لبخندزنان در حال دویدن در جاده به طرف مشهدالرضا هستند تا بانوانی که پرده ای مزین به عبارت «السلام علیک یا علی بن موسی الرضا(ع)» را در دست دارند. این نمایشگاه روایتگر مفهوم غنی زیارت با بیانی هنرمندانه، آن هم از دریچه دوربین عکاسان اهل هنر و معرفت کشور است.

جواد رضایی از برگزیدگان بخش زیارت و آیین های زیارتی هفتمین دوره جشنواره است. این عکاس 24 ساله قوچانی که در حال حاضر ساکن مشهد است، به سابقه شش ساله خود در این رشته هنری و دومین دوره حضورش در جشنواره خانه دوست اشاره و بیان می کند: «در عکس برگزیده ام، لحظه ورود کاروانی از زائرین جنوب کشور در دهه آخر صفر به حرم مطهر رضوی ثبت شده است». او از جشنواره خانه دوست به عنوان جشنواره ای موضوع محور و شناخته شده در کشور نام می برد؛ جشنواره ای که وقتی عکاسان غیرحرفه ای هم نام آن را می شنوند، مشهد و حرم امام رضا(ع) در ذهن شان تداعی می شود. رضایی می افزاید: «از آنجایی که زیارت و زائرین پیاده موضوع اصلی جشنواره است، عکاسان در هر دوره جدید باید عکس هایی با نگاهی نو به این موضوع به جشنواره ارسال کنند تا بتوانند به آن راه یابند.

به نظر می رسد افزودن موضوعات و بخش های جدید هم در تداوم این جشنواره اثرگذار بوده است. همچنین تغییر داوران و نگاه در دوره های مختلف جشنواره، یکی دیگر از نکات مثبت آن به شمار می آید. البته تعداد بالای اعضای هیئت داوران جشنواره خانه دوست هم موجب شده تا با افزایش نقطه نظرات و نگاه بازتر داوران، عکس های خوبی به مراحل بالاتر جشنواره راه پیدا کنند«.

خلق آثاری با مخاطب جهانی

 امیر حسین کمالی، یکی از مدرسان عکاسی اصفهان است که 10 سال سابقه فعالیت حرفه ای در این رشته هنری دارد. او که جوایز ملی و بین المللی متعددی را در کارنامه هنری اش دارد، توانست برای نخستین بار عنوان یکی از برگزیدگان هفتمین جشنواره عکس خانه دوست را در بخش زیارت های نوروزی از آن خود کند. این هنرمند 33 ساله با بیان اینکه در سه دوره جشنواره خانه دوست شرکت کرده است، می گوید: «عکس های ارسالی ام به این دوره جشنواره مربوط به مراسم دعا در کنار مزار شهدا در آستانه نوروز در گلزار شهدای اصفهان بود».

او عکسی را هنری و تأثیرگذار می داند که احساس مخاطب را منقلب کند. به گفته او گاهی ممکن است مخاطب عکس ما مسلمان هم نباشد، اما می تواند ارتباطی حسی تصویری با سوژه انسانی یا روایت داستانی آن برقرار کند. کمالی ادامه می دهد: «برگزاری جشنواره خانه دوست در این هفت سال با حضور عکاسان مختلف؛ چه عکاسانی که به مشهد سفر کرده و چه عکاسانی که عکس های آرشیوی خود را با موضوع زیارت به جشنواره ارسال می کنند، در جهت گیری فکری عکاسان کشور بسیار اثرگذار بوده و موجب تولید محتوا شده است. در این بین، اردوی جشنواره خانه دوست همیشه اردویی جذاب و تأثیرگذار برای عکاسان بوده است، چرا که انرژی سرزمین خورشید هشتم همه را مشتاق عکاسی با موضوع زیارت می کند. از نکات مثبت این دوره جشنواره هم می توان به افزایش تعداد بخش های جشنواره و همچنین جوایز آن اشاره کرد. امیدوارم این مسیر همچنان ادامه یابد و از هنرمندان در پرتوی برگزاری چنین جشنواره هایی حمایت بیشتری شود«.