|
قهوه‌‌جوش‌های عربی فلزی در کنار دیس‌های خرما حاضران را با خود به موکب‌های
مسیر کربلا می‌برد و میزبانی خالصانه مردم عراق را از زائران دور و نزدیک ایام
اربعین تداعی می‌کند. شوق و ذوق در وجود همه میهمانان هنرمند و هنردوست موج می‌زند.
عکاسان جوان میزبان نمایشگاه هم با علاقه در جنب و جوش‌اند تا افتتاحیه نمایشگاه
عکس «چهارده، پنجاه و دو» به بهترین شکل ممکن در آستانه آغاز پیاده‌روی اربعین
حسینی برگزار شود. سرانجام زمان موعود فرا می‌رسد و نمایشگاه با پذیرایی از پیش‌کسوت‌های
جمع با چند فنجان قهوه توسط مرد عراقی به طور رسمی گشایش می‌یابد. در ادامه به گل‌گشتی
در این نمایشگاه می‌رویم و از دریچه عکس‌های این هشت عکاس مشهدی با زائران پیاده اربعین
حسینی در سال‌های گذشته هم‌قدم می‌شویم.
قطعه‌ای از کربلا
«پارکینگ‌ها مملو از خودرو شده است؛ رانندگان
عراقی در میان باد و گرد و خاک می‌رانند؛ زوج جوانی هم‌نوا با هم بر روی پل ثوره
العشرین نجف به سمت کربلا می‌‌روند؛ جوانان خسته کنار جاده چشم‌ها را بسته و خواب
گنبد طلایی حرم مطهر اباعبدالله الحسین(ع) را می‌بینند؛ کودکان عراقی با هدیه‌های زائران
غرق شادی و بازی‌اند...». این تصویرها به همت داوود بهگام، وحید بیات، ایمان جنتی،
مهدی جهانگیر، احمد حسنی، محمدحسن صلواتی، محمدجواد مشهدی و روح‌الله مهاجر در قاب‌های
قهوه‌رنگ میهمان دیوارهای نگارخانه رضوان شدند. حاضران به تک‌تک 40 تابلوی
نمایشگاه چشم دوخته‌اند و با توجه به نوع نگاه و تخصص‌شان آثار را بررسی می‌کنند.
محمدجواد مشهدی عکاس خوش قریحه مشهدی می‌گوید: «نمایشگاه حاضر با هدف ایجاد شور و
شوق در دل مخاطبان و ترغیب آنان به زیارت ابا عبدالله‌الحسین(ع) به‌ویژه در ایام
اربعین حسینی دایر شده است. ما این نمایشگاه را قطعه‌ای از کربلا می‌دانیم، از این
رو برای فضاسازی بیشتر و انتقال حال و هوای پذیرایی موکب‌های مسیر کربلا از دوستی
عراقی برای میزبانی از حاضران نمایشگاه دعوت کردیم».
بازدیدکنندگان نمایشگاه با دیدن این عکس‌ها دلشان برای زیارت کربلا پر می‌کشد؛
لحظه‌ای همسفر زائران خسته‌ای می‌شوند که برای استراحت، مسیر کوتاهی را سوار بر
وسایل نقلیه سنگین طی می‌کنند و ثانیه‌ای دیگر خودشان را در جمع عزاداران سیاه‌پوش
شهر کربلا می‌بینند. مشهدی با اشاره به نمایش هشت عکس خود در نمایشگاه چهارده و
پنجاه و دو می‌افزاید: «زائران از مسیر نجف به سمت کربلا، از ستون یک با سلام به
حضرت ابوالفضل(ع) زیارت خود را آغاز می‌کنند. ستون 1452 آخرین منزلگاهی بوده که
درست مقابل حرم مطهر این حضرت قرار دارد. ما از شماره آن برای نام‌گذاری نمایشگاه
خود استفاده کردیم. بازدیدکنندگان این نمایشگاه هم وقتی به حضرت سلام می‌دهند
انگار در این مسیر هستند و زائر امام حسین(ع) شده‌اند»
او همچنین معتقد است می‌توان مراسم پیاده‌روی اربعین را از هر زاویه‌ای
عکاسی کرد. حتی اگر عکاس هر سال در یک مسیر مشابه عکاسی کند، باز هم می‌تواند سوژه‌های
جدیدی پیدا کند. این هنرمند که تجربه عکاسی در پیاده‌روی اربعین سال‌های اخیر را
دارد، تصریح می‌کند: «به نظرم عکاسان باید هدفمند عازم سفر شوند و موضوع خاصی را
برای عکاسی خود در نظر گیرند. به طور مثال می‌توان فقط روی عکاسی از چهره زائران
یا خدمت‌رسانی موکب‌داران کار کرد»
حسی خوب و متفاوت
نخلستان‌های کوفه آکنده از جمعیتی است که پای پیاده با
پرچم‌های سیاه و قرمز می‌آیند. فارس، بلوچ و عرب و... اینجا معنی ندارد. همه
زائران مخلص حضرت سیدالشهدا(ع) هستند که دل به دریا زده‌اند و دوش به دوش هم راهی
سفر شدند. کمی آن‌طرف‌تر جوان عراقی مشغول آماده کردن استکان و نعلبکی‌هاست تا با
دادن چای تازه دم، غبار خستگی را از تن زائران بزداید. این تصویرها، گوشه‌ای از
لحظات فراموش‌نشدنی مراسم پیاده‌روی اربعین سال‌های گذشته است که از قاب دوربین
این عکاسان در نمایشگاه چهارده، پنجاه و دو روایت شده است. وحید بیات به نمایش پنج
عکس خود در این نمایشگاه اشاره و درباره حال و هوای عکاسی در این مراسم بیان می‌کند:
«اگر چه ما در ژانر مذهبی در ایران هم عکاسی می‌کنیم، اما عکاسی در مسیر پیاده‌روی
اربعین به دلیل اعتقاد خاص مردم عراق به حضرت سیدالشهدا(ع)، خونگرمی آنان و
میزبانی متفاوت‌شان حس خوبی دارد. همچنین مردم این کشور به هنر عکاسی علاقه دارند
و راحت‌تر می‌توان از آنان عکس گرفت»
آثار نمایشگاه چهارده، پنجاه و دو، حاصل عکاسی این هشت عکاس خبری و مستند
در مراسم اربعین است که با هم‌فکری و گزینش گروهی آنان از بین حدود 400 عکس برای نمایش انتخاب شده است. بیات
ادامه می‌دهد: «سوژه برخی عکس‌ها حاصل عکاسی در لحظه و توقف چند دقیقه‌ای در مسیر
است، اما گاه برای بعضی از عکس‌ها مثل انعکاس یک خدمت، ممکن است نصف روز هم در
مکانی به انتظار مانده باشم». احمد حسنی عکاس جوان دیگری است که با نمایش دو عکس
از سفر اربعین سال گذشته خود در نمایشگاه حضور یافته است. او با اشاره به چگونگی
انتخاب سوژه‌های عکاسی خود می‌گوید: «حس و حال در عکاسی مذهبی نقش مهمی دارد. به نظرم
وجود احساس و حالات درونی را می‌توان وجه تمایز عکاسی در این حوزه دانست»
ماندگاری حرکتی تاریخی
«هر که دل آرام دید، از دلش آرام رفت... چشم
ندارد خلاص هر که در این دام رفت... یاد تو می‌رفت و ما عاشق و بیدل بدیم... پرده
برانداختی، کار به اتمام رفت»، «آن کسی که پای در این راه نهاده می‌داند که رفتن
نه به اراده است و نه اجبار، شوق است و پرواز، اشک است و اشتیاق، طلب است و مطلوب...». این ابیات و جملات دل‌نواز در تابلوی ورودی نمایشگاه به نقل از حمید
سلطان آبادیان عکاس نام‌آشنای مشهدی نقش بسته است. حمید سبحانی از دیگر عکاسان مشهدی
در حاشیه بازدید از نمایشگاه چهارده، پنجاه و دو بیان می‌کند: «این نمایشگاه در
کنار جذابیت‌های خاص خود، زوایای بسیار متفاوت و متنوعی را از مراسم پیاده‌روی
اربعین نشان می‌دهد، در نتیجه فردی که به این سفر مشرف نشده، از دریچه آثار آن می‌تواند
با زوایای مختلف این مراسم آشنا شود».
عکاس خم شده است تا پیاده‌روی زائر کربلا را با پای برهنه برای همیشه ثبت
کند. او در جایی دیگر، مجذوب صدای خنده‌های کودکان عراقی شده است. محمدحسن صلواتی با تأکید بر اینکه پیامی
که در قالب هنر نگنجد، ماندگار نخواهد شد، می‌گوید: «راهپیمایی اربعین از سال‌های
دور در عراق انجام می‌شده است، اما متأسفانه تصویری از آن سال‌ها به دلیل بر سر
کار بودن رژیم صدام وجود ندارد. بی‌شک این عکس‌ها روایت‌‌گر پیاده‌روی اربعین در
تاریخ هستند و آن را ماندگار می‌کنند. از سوی دیگر، پیاده‌روی بزرگ اربعین همیشه در
بایکوت خبری رسانه‌های غربی است، اما امروزه رسانه‌های مجازی بدون مرز هستند و با
اشتراک یک عکس در آن‌ها می‌توان این سکوت را از بین برد»
تبلور عشق و شکوه
به نمایی از حرکت جمعیت زائران در مسیر منتهی به حرم مطهر
حضرت سیدالشهدا(ع) زل زده است. انگار او هم هوای زیارت و آرزوی سینه زدن در کربلا
را دارد. حامد خاکپور از بازدیدکنندگان نمایشگاه چهارده، پنجاه و دو است. او ابراز
می‌کند: «این نمایشگاه یادآور خاطرات سال‌های حضورم در مراسم اربعین حسینی کربلا
بود. بی‌شک برگزاری آن در آستانه آغاز این پیاده‌روی جهانی، نقش مهمی در انتقال
شور اربعین به مردم دارد»
در ادامه، داوود بهگام با اشاره به نمایش سه عکس خود در نمایشگاه عکس حاضر
می‌گوید: «تنها یک بار در سال 1394 به کربلا مشرف شدم. این سفر بسیار رویایی بود.
وقتی امام حسین(ع) تو را بطلبد، همه مقدمات سفرت را هم جور می‌کند. در پیاده‌روی
اربعین حسینی به جز عشق و شکوه چیزی ندیدم. امسال سعادت حضور در این سفر را ندارم،
اما برپایی این نمایشگاه حس خوب آن روزها را برایم زنده کرد»
نمایشگاه چهارده، پنجاه و دو با حمایت مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس
رضوی به مدت چهار روز تا 17 مهر سال جاری در نگارخانه رضوان خیابان کوهسنگی 17 مشهد دایر است. در این میان، صلواتی با
تأکید بر اینکه کارهای برپایی این نمایشگاه به صورت گروهی و خودجوش انجام شده است،
خاطرنشان می‌کند: «ما آمادگی آن را داریم که برای اکران آثار این نمایشگاه در دیگر
شهرهای کشور و حتی خارج از مرزهای این آب و خاک با نهادها و مجموعه‌های علاقه‌مند
همکاری کنیم»
|