محمد کاظم کاظمی
شاعر برجسته اهل افغانستان گفت: شاهنامه فردوسی مملو از ارزش‌های اخلاقی و پهلوانی است.
به گزارش روابط عمومی موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی، محمد کاظم کاظمی در سومین نشست «شاعر ماه» انجمن ادبی بانوان رضوی "گوهرشاد" که شب گذشته با حضور بانوان اهل شعر و ادب و با محوریت حکیم ابوالقاسم فردوسی در جوار حرم مطهر رضوی برگزار شد، با بیان زمینه‌های پیدایش شاهنامه گفت: فردوسی روایت‌های تاریخی گردآوری شده پیشینیان را در کتابی تحت عنوان «نامه باستان» به نظم در آورده است. این اثر شاید پس از فوت فردوسی به شاهنامه معروف شده است.
وی با اشاره به گوشه‌هایی از زندگی‌نامه فردوسی افزود: شاهنامه دربردارنده نزدیک به 50 هزار بیت در قالب مثنوی در یک وزن خاص و متناسب با محتوای حماسی است و اگر فردوسی این روایت‌های ارزشمند تاریخی و داستان‌های رزمی را به نظم در نمی‌آورد شاید این روایت‌ها از بین می‌رفت.
این شاعر برجسته از شاهنامه به عنوان یکی از قله‌های شعر فارسی نام برد و گفت: این اثر فردوسی علاوه بر بخش هویتی و روایتی خود از نظر عناصر شعری و زبانی نیز در اوج کمال است.
کاظمی ادامه داد: شاهنامه دارای ویژگی‌های شعری بسیار ارزنده‌ای است که می‌توان به فصاحت بیان و استواری و بلاغت کلام آن اشاره کرد. همچنین تخیل و تصویرگری وسیعی دارد و از نظر الفاظ نیز اثری فاخر است.
وی با تقسیم شاهنامه از نظر روایت به سه دوره بیان کرد: در ابتدا فردوسی به جنبه‌های اساطیری شاهنامه پرداخته است یعنی با تصویرگری زمینه‌های پیدایش تمدن در دنیا به گونه‌ای تاریخ بشر را نوشته است. پیدایش آتش، رام کردن حیوانات و زندگی شهرنشینی، از جمله موضوعات این بخش شاهنامه است.
سخنران این نشست ادبی اضافه کرد: در بخش دیگر فردوسی روایت‌های رزمی و پهلوانی را در حالی که با اخلاق، آداب و کنش‌های بشری آمیخته شده ذکر کرده است. به بیانی دیگر، این بخش شاهنامه جلوه‌گاه اخلاق‌مداری و انسان‌شناسی شاهنامه و تقابل خیر و شر و عقل و نفس و اوج آن است.
وی ادامه داد: در بخش سوم نیز دوره تاریخی شاهنامه آغاز شده و روایت‌هایی درباره انوشیروان، خسرو پرویز، حکومت‌های ساسانی و... بیان می‌شود. چون در این بخش شاهنامه خصوصیات انسانی پر رنگ نیست، از اهمیت کمتری برخوردار است و روایت‌های آن شاید دقت تاریخی لازم را نداشته باشد.
کاظمی با تأکید بر وجه تمایز شاهنامه با دیگر متون کهن افسانه‌ای و رزمی مانند گرشاسپ‌نامه گفت: داستان‌های شاهنامه بسیار انسانی است و در آن تمام خصوصیت‌های رفتاری انسان از معصومیت، جوانمردی، خردورزی تا حسادت و بدبینی قابل مشاهده است، به طور نمونه شخصیت رستم به روایت یک انسان نزدیک‌تر است. بنابراین شاهنامه مظهر جدی خصایص مثبت تا رذایل انسانی است.
وی با اشاره به برخی داستان‌های شاهنامه مانند هفت‌خوان رستم، نبرد رستم و سهراب و عبور سیاوش از آتش افزود: شاهنامه علاوه بر ارزش داستانی و حماسی دارای ارزش معنوی نیز است و اخلاق نکوهیده‌ای را رواج نمی‌دهد.
این شاعر مقیم ایران درباره داستان رستم و اسفندیار نیز تصریح کرد: اگر چه این داستان پیچیدگی و تعلیق داستان رستم و سهراب، تنوع داستان سیاوش و فضای متنوع هفت‌خوان رستم را ندارد، اما با این وجود در فضایی محدود سرشار از فراز و فرود است.
همچنین قاسم شاهد رئیس اداره برنامه‌های هنری مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی با تأکید بر توجه ویژه این مؤسسه به ارتقای شعر بانوان، گزارش مختصری را درباره فعالیت‌های انجمن‌های ادبی بانوان رضوی کشور در این محفل ادبی ارائه کرد.
در این نشست علاوه بر خوانش برخی بیت‌های شاهنامه، نکاتی درباره دغدغه شاعران امروز و ظرفیت شعر بانوان ایران اسلامی بیان شد. همچنین شاعران نوجوان حاضر در نشست مورد تشویق و ترغیب قرار گرفتند.
عطیه انتظام شاعر جوان مشهدی اجرای سومین نشست شاعر ماه انجمن ادبی گوهرشاد مشهد را بر عهده داشت. حسن ختام برنامه نیز شعرخوانی سعید ایران‌نژاد شاعر اصفهانی بود که به عنوان یکی از زائران حرم رضوی میهمان این نشست شده بود.