روایتی از تجربه سه روزه هنرمندان در کوی جانان پشت میزهای چوبی در نگارخانه رضوان نشسته و در دنیای نقش و نگارهای زرد، آبی و صورتی غرق شده بودند. طرح‌هایی که آنان را دوباره به روز نخست کارگاه برده بود.
روزی که بر آقا علی‌بن موسی‌الرضا(ع) سلام گفتند و به صحن و سرای رضوی قدم گذاشتند و زیارتی متفاوت را تجربه کردند. لحظه‌لحظه آن روز در ذهن‌های خلاق‌شان نقش بسته است. برگزاری کارگاه سه روزه طراحی آرایه جشنواره ملی «هنر رضوان» به همت مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی در روزهای نخست دهه کرامت موجب شد تا سعادت زیارتی دلنشین همراه با جمعی از هنرمندان طراح این مرز و بوم نصیب‌شان شود و از سوی دیگر بتوانند از مباحث علمی و عملی استادان و متخصصان این حوزه بهره‌مند شوند. اکنون در دقایق پایانی کارگاه به سر می‌بردند و دیر و یا زود باید بار سفر می‌بستند و راهی دیار خود می‌شدند. شرکت‌کنندگان مشهدی کارگاه هم دل‌شان گرفته بود. حضور در محفلی گرم و هنرمندانه برای‌شان فرصتی مغتنم بود که اگرچه به پایان رسید، اما سرآغاز راهی شد تا بتوانند تلاش خود را در شناخت و به کارگیری نمادهای موجود در تزیینات حرم مطهر رضوی و کاربردی کردن آن‌ها در تزیین اسباب زندگی به کار بندند.
از حرم‌گردی تا مباحث ارزنده
حال و هوای خاصی در سالن شماره سه نگارخانه رضوان در موزه مرکزی بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) برقرار بود. برخی دانش‌جو و ابتدای راه بودند و بعضی دیگر با کوله‌باری از تجربه آمده بودند تا بر دانش و هنر خود بیفزایند. بیش از 30 نفر در کارگاه طراحی آرایه جشنواره هنر رضوان که در راستای کیفیت‌بخشی به فرآیند برپایی این جشنواره ملی برگزار شده بود، پس از ارسال رزومه با توجه به ظرفیت محدود کارگاه پذیرفته شده بودند. کارگاه با سخنان مهدی یک‌پسر دبیر جشنواره هنر رضوان درباره اهداف اصلی جشنواره در این نگارخانه کلید خورد و شرکت‌کنندگان پای سخنان ارزشمند حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور نشستند. زیارت گروهی و حرم‌گردی شرکت‌کنندگان و استادان با همراهی علی‌اصغر ناصری‌مهر عکاس و پژوهشگر هنری بخش دیگری از کارگاه طراحی آرایه در روز نخست بود. برگزاری این کارگاه در سالن شماره یک نگارخانه رضوان در خیابان کوهسنگی ادامه یافت و حاضران از مباحث ناب علمی محمد خزائی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران درباره نشانه‌ها و معنای پنهان آن‌ها بهره‌مند شدند. روزهای دوم و سوم کارگاه هم‌زمان با روزهای نخست دهه کرامت به کار عملی اختصاص داشت. بعضی از اعضای شورای برنامه‌ریزی و انتخاب جشنواره هم در این جلسات حضور داشتند. مصطفی معمی‌وند یکی از اعضای این شورا درباره چگونگی برگزاری کارگاه گفت: «شرکت‌کنندگان از گنجینه منابعی که در اختیار آنان گذاشته شده بود، آرایه‌ها را استخراج کردند تا آن‌ها را به محصولات مورد نظرشان مانند سجاده، روسری، تی‌شرت مردانه و... تبدیل کنند. وظیفه استادان هم هدایت شرکت‌کنندگان در مسیر تبدیل فرم‌های انتخابی به آن محصول بود. همچنین به آنان آموزش داده شد که چقدر می‌توانند متغییرهای طراحی مثل فرم‌ها را بدون از بین رفتن ماهیت‌شان تغییر دهند. بی‌شک با توجه به زمان محدود کارگاه انتظار خروجی اثر نداشتیم و شرکت‌کنندگان باید در روزهای باقی‌مانده به اتمام فرصت ارسال آثار جشنواره، کارهای‌شان را به اتمام برسانند و برای دبیرخانه جشنواره ارسال کنند».
یک اتفاق پرانرژی
محمدرضا میری به عنوان یکی دیگر از اعضای شورای برنامه‌ریزی و انتخاب جشنواره هنر رضوان ابراز کرد: «این جشنواره نسبت به سایر جشنواره‌ها نوعی خط‌شکنی کرده چرا که به کمک طراحان گرافیک آمده است تا وارد فضاهای جدید شوند. در این بین ممکن است در نخستین دوره در مرحله آزمون و خطا قرار داشته باشد، اما با توجه به تلاش دست‌اندرکاران برگزاری آن قدم‌های بزرگ و ارزشمندی برداشته شده و پی‌ریزی یک اتفاق خوب را برای سال‌های آینده رقم زده است». کمک به هنرمندان طراح گرافیک برای حضور در عرصه تولید موجب شده است تا این هنرمند به فعالیت در چنین رویدادی ترغیب شود. میری با اشاره به نقش مجموعه آستان قدس رضوی در تولید سوغات فرهنگی زائر افزود: «اگر به فکر رونق تولید ملی هستیم، نقش هنرمندان را نباید فراموش کنیم؛ چه هنرمندی که به عنوان طراح صنعتی، جان‌مایه اصلی یک محصول را تولید می‌کند و چه طراحی که به آن محصول چهره‌ای زیبا برای عرضه به مردم می‌بخشد. برگزاری چنین کارگاه‌هایی هم طراحان را ترغیب و متقاعد می‌کند که حضورشان یک حضور تعارفی و از سر تشریفات نیست بلکه یک تأثیر جدی در رونق تولید دارند. برپایی این کارگاه هم یک اتفاق پرانرژی و شروع خوبی برای جمعی از شرکت‌کنندگان جشنواره بود تا نگاه آنان تقویت شود و آثاری ارزشمند تولید کنند. البته هدف برگزاری کارگاه تولید اثر نبود، اما باز هم شاهد خروجی‌های امیدبخشی بودیم».
دامنه وسیع مخاطبان
نقوش انتخابی بر روی کاغذهای کالک و صفحه‌های رایانه در حال تغییر و شکل‌گیری بود و اعضای شورای برنامه‌ریزی و انتخاب جشنواره هنر رضوان در حال راهنمایی شرکت‌کنندگان بودند. افهام مشهور به عنوان یکی از بانوان شرکت‌کننده اهل بهبهان کارگاه با اشاره به اینکه کارشناس ارشد صنایع‌دستی و فعال در امر تولید است، گفت: «این جشنواره دامنه مخاطب گسترده‌‌ای دارد و مختص طراحان گرافیک نیست. هنرمندان رشته‌های مختلف می‌توانند فکر، خلاقیت و اندیشه خود را در اثرشان پیاده کنند. بی‌شک اگر هنرمندان بتوانند ایده‌ها و دانش اکتسابی خود را به تولید برسانند، نگاه ما به هنر تغییر خواهد کرد». محمدرضا نوروزی کارشناس ارشد تصویرسازی و کارشناس گرافیک و مدرس دانشگاه هم به عنوان یکی از شرکت‌کنندگان مشهدی در پایان کارگاه بیان کرد: «رویکرد این جشنواره بر اساس نیاز مبرم جامعه شکل گرفته است. همه ما عِرق ایرانی اسلامی داریم و علاقه داریم اسباب زندگی یادآور فرهنگ‌مان باشد. در مجموع مباحث کارگاه به‌ویژه مباحث تئوری مثل نکاتی که درباره عقاید و تفکرات هنرمندان طراح بعضی از نگاره‌های حرم مطهر رضوی ارائه شد، بسیار جالب و خوب بود».
حضور پررنگ جوانان دور و نزدیک
نوید برگزاری جشنواره هنر رضوان نه تنها از طریق فضاهای مجازی بلکه در پرتوی هشت نشست تخصصی به گوشه و کنار کشور رسیده است و گروهی از شرکت‌کنندگان این کارگاه از جمله افرادی بودند که در این نشست‌ها حضور داشتند. زهرا ترکی به تازگی از رشته طراحی صنعتی فارغ‌التحصیل شده است. او از طریق حضور در یکی از این نشست‌ها با جشنواره آشنا شده و برنامه‌های آن را دنبال کرده بود. این جوان اصفهانی گفت: «در ابتدای کارگاه فکر می‌کردم چون امکان طراحی محصول نداریم، جشنواره جای کار برایم نداشته باشد. اما به‌تدریج که طرح‌ها را بررسی کردیم و از تجربه استادان استفاده کردم، نگاهم به جشنواره تغییر کرد و نتایج مطلوبی هم در پایان گرفتم که انتظارش را نداشتم». سید علیرضا نبوی دانش‌جوی گرافیک دانشگاه بجنورد یکی دیگر از شرکت‌کنندگان کارگاه بود. او بیان کرد: «حضور در حرم مطهر رضوی و دیدن نقوش از نزدیک از یک سو و ارائه مباحث نظری و عملی از سوی دیگر، این کارگاه را به یک کارگاه اثرگذار تبدیل کرده بود». نعیمه قاسمیان کارشناس گرافیک دانشگاه شهرکرد است. او با اشاره به حضورش در نشست تخصصی دانشگاه اصفهان گفت: «نقوش نهفته در هنر اسلامی زیباشناختی کامل و جامعی دارد. این نقوش خیره‌کننده و مایه آرامش انسان می‌شوند. امیدوارم این هنرهای اصیل در تزیین اسباب زندگی ما بیشتر استفاده شود». برگزاری جشنواره هنر رضوان با حمایت کارگروه سوغات فرهنگی زائر و شرکت نان قدس رضوی در قالب سه بخش «نقشی برای زندگی»، «زینت تحصیل» و «در جست‌وجوی هویت» انجام می‌شود. هنرمندان حاضر در این رویداد سه روزه ملزم به تحویل اثر تا پایان فرصت ارسال آثار به دبیرخانه جشنواره یعنی 24 تیر ماه هستند. |