همیشه با شعر شوخ و شنگ برخورد شده است!
نشست تخصصی «درنگی بر نامگذاری روز شعر و ادب پارسی» روز گذشته در مجتمع فرهنگی
هنری امام خمینی(ره) مشهد برگزار شد. در این نشست که با حضور شاعران و علاقه‌مندان
به زبان و ادب پارسی برگزار شد، محدحسین جعفریان و محمدکاظم کاظمی، از شعرای برجسته
کشورمان به بیان دیدگاه‌های انتقادی خود در زمینه چرایی انتخاب روز درگذشت استاد
شهریار به‌عنوان روز شهر وادب فارسی پرداختند.
در ابتدای این مراسم، یوسف بینا مجری و کارشناس این نشست، پس از توضیحی مختصر
درباره نحوه ثبت روز ملی شعر و ادب فارسی در 17مرداد و با اشاره به شایستگی‌های
شعری شهریار و مقام وی در میان شاعران معاصر، محمدحسین جعفریان و محمدکاظم کاظمی را
دعوت کرد تا آغازگر بحث باشند.
*روز شعر، روز خبرنگار
محمدحسین جعفریان با اشاره به نحوه نامگذاری روز خبرنگار گفت: چندین سال پیش با
پیگیری‌های برادر شهید صارمی، روز شهادت این شهید بزرگوار به عنوان روز خبرنگار در
تقویم ثبت شد. در صورتی که چند سال قبل از این اتفاق، بیش از 100خبرنگار در حادثه
سقوط هواپیما شهید شده بودند، اما کسی نبود که پیگیری کند تا این روز به نام روز
خبرنگار ثبت شود. شاید صحیح‌تر هم به نظر می‌رسید که روز شهادت شهید صارمی به عنوان
روز شهدای دیپلمات در تقویم نامگذاری شود، چون در همان روز غیر از یک خبرنگار،
10دیپلمات ایرانی در افغانستان به شهادت رسیده بودند. متاسفانه دوستانی که این
تصمیمات را می‌گیرند هیچ‌گاه به پیامدهای آن فکر نمی‌کنند و این پیامدها تا سال‌های
سال ادامه پیدا می‌کند. در سال 81 آقای شعردوست نماینده مردم تبریز در مجلس برای
ثبت این روز سنگ تمام گذاشت. اما کسانی که این پیشنهاد را تصویب کردند، آن‌قدر
هیجان زده شدند که دیگر به عواقبش فکر نکردند.
وی خاطرنشان کرد: گاهی اوقات مسئولان فرهنگی با بعضی از موضوعات آن‌قدر ریزبینانه
برخورد می‌کنند که همه متعجب می‌شوند، نمونه‌اش همین پروژه فیلم لاله؛ و گاهی با
امری به این بزرگی همانند روز ملی شعر و ادب فارسی که گستره‌ای از چین تا قلب بوسنی
را در برمی‌گیرد و بازتابی فراکشوری دارد، با این سهل‌انگاری عبور می‌کنند؛ چنین
گزینشی اوج کج سلیقگی بود.
جعفریان افزود: بنای دوستان برای انتخاب چنین روزی تجلیل از مقام شهریار بوده است،
نه شعر فارسی. در مقابل عظمت مولانای بلخی، ابوالقاسم فردوسی و حافظ شیرازی، نام
شهریار - این مرد بایسته و شایسته که نور چشم ماست - چه جایگاهی دارد؟
* همیشه با شعر شوخ و شنگ برخورد شده
نویسنده کتاب «پایتخت فراموشی» افزود: به جای اعتراض به این روز باید به شیوه
این‌گونه تصمیم‌گیری‌ها اعتراض کرد. در بحث شعر که ادعای کشور ما است و هنر اصلی
این سرزمین است گاهی اتفاق‌های می‌افتد که نظیر ندارد. در یک جشنواره، از سوی مجری
برنامه ایده‌ای در حد اختصاص دادن یک اتاق یا خانه شعر در وزرات ارشاد پیشنهاد شد
که با استقبال شدید رئیس‌جمهور محترم روبه‌رو گردید و ایشان دستور تاسیس پست
قائم‌مقام شعر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را صادر کردند. اما ببینید امروز این
قائم مقام کجاست؟ چه کار می‌کند؟ هر سال در جشنواره شعر فجر قدم می‌زند و تا سال
بعد کسی ایشان را نمی‌بیند. اصلا این بزرگوار یک بار در دیدار شاعران با رهبری حضور
نداشته، راهش نمی‌دهند یا نمی‌آید، خدا می‌داند؟! متاسفانه همیشه با شعر شوخ و شنگ
برخورد شده است. با هنر اصلی این سرزمین بدون کارشناسی برخورد می‌شود. اگر امروز ما
با تاجیکستان و افغانستان به دنبال گفت‌وگو هستیم و دم از داشته‌های فرهنگی مشترک
می‌زنیم، شعر یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین این داشته‌هاست.
شاعر «پنجره‌های رو به دریا» افزود: این سئوال پیش می‌آید، حال که روز شعر را به هر
شکلی انتخاب کردید، برای آن تا الان چه کرده‌اید؟ می‌خواهید چه‌کار کنید؟ روز
پرستار که می‌شود از 2 هفته قبل اطلاع‌رسانی می‌شود و وزیر بیانیه می‌دهید اما در
روز شعر چه اتفاقی می‌افتد؟ نام شهریار مساوی شده است با تمام ادبیات چند هزارساله
ما، اما هیچ تلاشی نمی‌شود. روز شعر چیزی نیست جز عنوانی نمایشی در صفحات خاک‌خورده
تقویم. متاسفانه دوستانی که این انتخاب را انجام دادند، این انتخاب را یک شوخی
تلقی کردند و در حق شعر و ادبیات فارسی جفای بزرگی کردند. امروز نسل‌ها باید تلاش
کنند تا این اشتباه جبران شود.
محمدحسین جعفریان خاطرنشان کرد: اگر امروز خود استاد شهریار هم زنده بود، از این
تاجی که دوستانش بر سرش گذاشتند، خجالت می‌کشید. باید دوباره از شاعران نظرخواهی
شود و این روز جایی دیگری را در تقویم به خودش اختصاص بدهد.
وی افزود: به نماینده تبریز که آن روزها متولی و مسبب انتخاب روز درگذشت شهریار
به‌عنوان روز شعر و ادب پارسی بود و امروز بیشتر و بهتر می‌داند که تصمیمش در آن
مقطع اشتباه بوده است، پیشنهاد می‌دهم که خود ایشان به رسانه‌ها توضیح بدهد و این
مشکل را رفع کند. فریضه این بود که روزی به نام روز شعر و ادب فارسی در این کشور
داشته باشیم، که شد، اما اکنون باید با تساهل و تسامح این مشکل را رفع کنیم.
پس از پایان صحبت‌های محمدحسین جعفریان، کلیپی از شعرخوانی استاد شهریار در محضر
مقام معظم رهبری پخش شد و بعد نوبت به محمدکاظم کاظمی رسید تا درباره این انتخاب
سخن بگویید.
*وطن فرهنگی، وطن زبانی!
کاظمی با اشاره به اهمیت این انتخاب افزود: زبان فارسی به عنوان زبان دوم جهان
اسلام و وطن
فرهنگی ما؛ و زبان اول وطن زبانی ما، بسیار مهم است و از همین‌رو این انتخاب اهمیت
پیدا می‌کند. این انتخاب نقش و تاثیرات مهمی روی مفاخر منطقه‌ای ما دارد. متاسفانه
سیاست‌های فرهنگی به گونه‌ای بوده است که به نفع حوزه زبان و ادبیات نبوده است.
شاعر«قصه سنگ و خشت» افزود: ما به چه دلیلی به بزرگانمان افتخار می‌کنیم؟ چه
معیارهایی برای افتخار کردن داریم؟ بر چه مبنایی بزرگانمان را انتخاب می‌کنیم؟
امروز نسبت به گذشته فضا بهتر شده است، در قدیم به جهان‌گشایان و مردان جنگی افتخار
می‌کردیم، اما امروز به ادیبان و شاعران‌مان. این مایه خوشحالی است، چون‌که در سایه
جهان‌گشایی، نامردمی‌های بسیاری شده است. اما این باعث نمی‌شود که ما اگر متولد
شهری هستیم که 100 سال قبل یا بیشتر یکی از بزرگان ادبیات فارسی در آن‌جا متولد
شده‌اند، امروز ما به آن مساله افتخار کنیم. یکی از ملاک‌ها و معیارهای فخر و
مباهات این است که ما در تولید یا آفرینش چیزی که قرار است به آن افتخار کنیم نقش
داشته باشیم.
وی افزود: باید معیار و مبنا را در توجه به مفاخر فرهنگی وسیع‌تر بگیریم. باید بر
مبنای ارزش‌های انسانی تصمیم بگیریم. در تجلیل یا بزرگداشت مفاخر فرهنگی توجه به
مسائل منطقه‌ای باید در مرحله آخر قرار بگیرد، اما متاسفانه در مرحله اول به آن
توجه می‌شود. در میان کشورهای افغانستان، تاجیکستان و ایران گرایش‌های منطقه‌ای
وجود دارد، به همین دلیل این گرایش باعث محروم شدن از آثار سایر قلمروهای دیگر
می‌شود. این‌که بیدل در ایران سال‌ها گمنام بود، چه دلیلی داشت؟ اگر در ایران متولد
شده بود، یا در ایران دفن شده بود با او این‌گونه برخورد می‌شد؟ اقبال لاهوری اگر
اقبال اصفهانی بود، امروز بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت.
شاعر مجموعه شعر « کفران» گفت: تاثیر نگاه منطقه‌ای این می‌شود که در تقویم رسمی
کشور روز بزرگداشت؛ خیام، فردوسی، حافظ داریم اما روزی برای سنایی، ناصر خسرو و
بیدل وجود ندارد. در انتخاب روز شعر هم با نام شهریار بدون شک نگاه منطقه‌ای
تاثیرگذار بوده است.
وی افزود: برگزاری چنین نشست‌هایی می‌تواند به این مساله کمک کند که کم کم این نگاه
منطقه‌ای را حذف کنیم و نگاهی انسانی داشته باشیم.
محمدحسین جعفریان در ادامه این مراسم گفت: امروز خوشحالم که در این منطقه از شهر
مشهد در این نشست شرکت کرده‌ام و با این‌که چند ساعت پیش از تهران آمده‌ام، افتخار
می‌کنم که در این جلسه حضور داشته‌ام؛ افرادی همانند برگزارکنندگان چنین نشست‌های
می‌توانند این اشتباه را به مرور اصلاح کنند.
در پایان این نشست نیز حاضران در مراسم، پرسش‌ها و ابهامات خود در این زمینه را با
میهمانان نشست مطرح کردند.
|