موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، کارگاه تخصصی یک‌روزه‌ای با عنوان «آینه‌کاری سنتی: از طراحی الگو تا نصب حرفه‌ای» را در نگارخانه رضوان برگزار کرد.

 این کارگاه، فرصتی استثنایی برای یادگیری این هنر اصیل ایرانی زیر نظر استاد مهدی و حجت جلالیان، از اساتید برجسته آینه‌کاری در حرم مطهر رضوی، فراهم آورد.
در این کارگاه آموزشی که در فضای سرشار از گرمای حضور عاشقان هنر ایرانی، تدارک دیده شده بود، فرآیند خلق آثار آینه‌کاری از مرحله طراحی تا اجرا، با دستان پرتوان هنرجویان به مرحله عمل درآمد. در فضایی صمیمی و پرنشاط، هنرجویان از هر قشر و سنی - از نوجوانان مشتاق تا بانوان و آقایان با ابزار تخصصی به برش شیشه‌ها پرداختند و با مخلوط کردن مواد مخصوصی چون گچ و سریش، قدم به قدم هنر اصیل آینه‌کاری را تجربه کردند.

در کارگاهی که نفس‌های هنر در آن جاری بود، هر هنرجوی با راهنمایی دقیق و دلسوزانه استاد جلالیان، پرسش‌های خود را مطرح و با راهنمایی‌های ایشان، پازل زیبای هنر آینه‌کاری را در ذهن خود تکمیل کرد. حضاری که هر یک با عشق ورزیدن به مواد و مصالح، اثری منحصربه‌فرد خلق کردند و در پایان، حاصل دسترنج هنری خود را همچون گنجی ارزشمند با خود به خانه بردند.

سابقه خانوادگی و عشق به هنر آینه‌کاری در خانواده جلالیان

حجت جلالیان، از اساتید برجسته آینه‌کاری در حرم مطهر رضوی که در این کارگاه به تدریس پرداخت، با اشاره به پیشینه کهن این هنر، اظهار کرد: هنر آینه‌کاری، سابقه‌ای دیرینه در ایران دارد، به ویژه از دوران صفویه در اماکن متبرکه و از جمله حرم مطهر امام رضا(ع) مورد استفاده قرار گرفته است.
جلالیان، با بیان اینکه حدود ۷۰ تا ۸۰ سال سابقه خانوادگی در خدمت به حرم رضوی دارند، تصریح کرد: استاد محمود جلالیان، پدر مرحوم بنده، حدود 50 سال و خودم نیز به همراه برادرانم، استاد محمدرضا و استاد مهدی جلالیان، در مجموع بیش از 30 سال در زمینه آینه‌کاری حرم مطهر، از جمله در صحن جمهوری اسلامی، رواق حضرت زهرا(س)، دارالحجه و دارالولایه فعالیت داشته‌ایم. هنر پدرم و علاقه شخصی خودم، سبب گرایشم به این حرفه شد.

ویژگی‌های منحصربه‌فرد آینه‌کاری در حرم رضوی
این استاد به جلوه‌های زیبایی‌شناختی آینه‌کاری در حرم اشاره کرد و افزود: آینه‌کاری علاوه بر ایجاد حس وسعت و انعکاس نور، به فضای حرم حالتی معنوی و نورانی می‌بخشد. در حرم رضوی، این هنر در تلفیق با هنرهای دیگری مانند گچ‌بری، مقرنس و... به کار رفته که بر جذابیت و سه‌بعدی بودن فضا می‌افزاید.
وی با تأکید بر نوآوری در این هنر اصیل، خاطرنشان کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر این هنر و استقبال از سبک‌های مدرن و سنتی توسعه یافته در مکان‌های مختلف از جمله منازل و هتل‌ها بوده‌ایم. آستان قدس رضوی نیز همواره بر تلفیق این هنر با دیگر هنرها و خلق آثار ارزشمند و نوآورانه تأکید دارد.

لزوم عشق و علاقه برای ورود به عرصه آینه‌کاری
جلالیان، در بخش دیگری از سخنانش، عشق و علاقه را شرط اصلی موفقیت در این حرفه دانست و گفت: برگزاری چنین کارگاه‌هایی فرصت ارزشمندی برای انتقال تجربیات و جذب اندیشه‌های نو است. من با تدریس در هنرستان و کلاس‌های خصوصی، همواره به هنرجویان تأکید می‌کنم که هر تفکر جدیدی می‌تواند منجر به نوآوری و پیشرفت در این عرصه شود.
وی با اشاره به بخش تجاری‌سازی این کارگاه که توسط دکتر رضا رزاقی راهبری شد، اظهار امیدواری کرد، هنرمندان این رشته با خلق ایده‌های جدید و حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، بتوانند بیش از پیش این هنر اصیل ایرانی را به جهانیان معرفی کنند.

احیای هنر اصیل آینه‌کاری در سایه‌ی آموزش و نوآوری
جلالیان، همچنین در ادامه با اشاره به اهمیت حفظ اصالت در کنار نوآوری، بیان کرد: در مرمت‌های اخیر در حرم، مانند مرمت بالای ضریح مطهر، با آیینه‌هایی مواجه شدیم که قدمت برخی از آن‌ها به بیش از ۱۲۰ سال می‌رسید. اگرچه به دلیل گذشت زمان اکسید شده بودند، اما با رعایت اصل حفظ ارزش‌های اصیل اثر، آن‌ها را با دقت بسیار تعویض کردیم. این امر نشان می‌دهد که هنر آیینه‌کاری در حرم رضوی، تنها یک تزیین نیست، بلکه روایتی زنده از تاریخ و ایمان مردم است که نسل به نسل به دست ما رسیده و ما موظف به حراست از آن هستیم.

وی در توصیه به هنرجویان نوپا تأکید کرد: مسیر این هنر، مسیر آسانی نیست و با خاک و رنج همراه است، اما همان‌گونه که عنایت امام رضا(ع) در فضای حرم، سختی‌های کار را برای ما هموار می‌کند، عشق و پشتکار واقعی نیز می‌تواند بر هر مشکلی غلبه کند. من به همه علاقه‌مندان توصیه می‌کنم که اگر این عشق را در دل دارید، هرگز از ایده‌های جدید نترسید. همین نوآوری‌هاست که امروزه باعث شده است هنر آیینه‌کاری از قالب سنتی محض خارج شده و در مکان‌های مدرن جاری شود و آینده درخشانی را برای آن رقم بزند.
این استاد، آموزش را کلید ماندگاری این هنر دانست و افزود: برگزاری چنین کارگاه‌هایی تنها آموزش یک مهارت فنی نیست، بلکه انتقال روحیه‌ی هنرمند ایرانی و حس زیبایی‌شناسی اصیل به نسل جدید است.

تسهیلگر اقتصادی آثار هنری: از ایده تا فروش در کنار هنرمندان
در ادامه این کارگاه، رضا رزاقی،  که دانشجوی دکتری اقتصاد توسعه در دانشگاه فردوسی مشهد است، به ارائه راهکارهای عملی برای تجاری‌سازی و فروش حرفه‌ای آثار هنری پرداخت.
وی با اشاره به حلقه گمشده ارتباط بین هنرمندان و بازار هدف، اظهار کرد: بسیاری از هنرجویان و هنرمندان، علایق و توانمندی‌های هنری ویژه‌ای دارند؛ اما فاقد مهارت تبدیل این علاقه به منبع درآمد پایدار هستند.
رزاقی، با تشریح فرآیند سه‌حلقه‌ای تبدیل ایده به کالای هنری، تصریح کرد: ما در سه حلقه ایده و طراحی، تولید و فروش در کنار هنرمندان هستیم. در مرحله ایده‌پردازی، با کمک در «ایرانیزه کردن ترندهای روز» و کاربردی کردن هنرهای سنتی در زندگی مدرن، به هنرمندان در خلق ایده‌های نو کمک می‌کنیم. در مرحله تولید، با تسهیلگری در تامین مواد اولیه و بهینه‌سازی خط تولید، هنرمند را همراهی می‌کنیم و در نهایت، با قیمت‌گذاری و استفاده از ظرفیت فروشگاه‌های مجموعه، بازار فروش آثار را تامین می‌کنیم.

هنر را به زندگی روزمره مردم برگردانیم
وی خاطرنشان کرد: هدف نهایی، خروج هنر از حاشیه و جایگاه لاکچری و جایگزینی آن در زندگی روزمره مردم است. وقتی یک اثر هنری همخوان با سبک زندگی و نیاز جامعه باشد، می‌تواند در سبد اقتصادی خانواده جا باز کند و خرید آن تکرار شود.
رزاقی با تأکید بر لزوم کاربردی‌سازی هنرهای سنتی گفت: متأسفانه بسیاری از آثار هنری امروزه یا حالت لاکچری و گرانقیمت پیدا کرده‌اند یا کاملاً مهجور مانده‌اند. راه حل این است که هنر را به زندگی روزمره مردم برگردانیم. برای مثال، یک اثر آینه‌کاری می‌تواند در قالب یک جاکلیدی، قاب عکس یا زیرلیوانی طراحی شود که هم زیباست و هم کاربرد روزمره دارد.
وی با اشاره به اهمیت شبکه‌سازی گفت: ما سعی می‌کنیم پیوندی بین هنرمندان، نهادهای دولتی و بخش خصوصی ایجاد کنیم. این ارتباطات می‌تواند منجر به برگزاری نمایشگاه‌های مشترک، دریافت حمایت‌های مالی و گسترش بازار فروش شود. هنرمندان می‌توانند با خیال راحت به خلق اثر بپردازند و دغدغه بازار فروش نداشته باشند.

رزاقی در پایان از تمام هنرمندان حاضر در کارگاه دعوت کرد تا با متصل شدن به بدنه این مجموعه، از مرحله ایده‌پردازی تا نقطه فروش، از پشتیبانی و همراهی برخوردار شوند.
شایان ذکر است، این کارگاه تخصصی که با هدف احیاء و ترویج هنر اصیل آینه‌کاری برگزار شد، فرصت ارزشمندی را برای انتقال تجربیات نسل قدیم به نسل جدید فراهم آورد و هنرجویان با خلق آثاری ماندگار، گامی بلند در جهت حفظ این هنر اصیل ایرانی برداشتند.