هنرهای تجسمی، تجلی شکوهمندترین جلوه‌‌های قیام خونین عاشوراست؛ هنرمندان کشورمان، از دیرباز، با آفرینش آثاری بی‌نظیر، با محور کربلا و شهادت امام حسین(ع)،عشق و ارادت قلبی خود، به ساحت مقدس حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران باوفای ایشان را،به نمایش، گذاشته‌اند.

واقعه عاشورا در هنر ایرانی- اسلامی ما، به شکل‌های متنوع و گسترده‌ای نمود پیدا کرده‌ است؛ از نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای و پرده‌خوانی گرفته تا آثار خوشنویسی، نگارگری، تصویرسازی، کتیبه‌نویسی، شمایل‌نگاری و... هر یک به نحوی، جلوه‌گاه حماسه بزرگ حسینی است.

به مناسبت فرارسیدن سالروز عاشورای حسینی،با شماری از هنرمندان برجسته هنرهای تجسمی موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، درباره تجلی عاشورا در هنر ایرانی - اسلامی و آثاری که در این زمینه خلق کرده‌اند، به گفت و گو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

نمادهای عزاداری حسینی؛ ایده آثار هنری

استاد علی اکبر رضوانی، از چهره‌های برجسته هنر خوشنویسی کشور و مدرس انجمن خوشنویسان و مکتب هنر رضوان وابسته به موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، است. 

این کاتب قرآن کریم که از شاگردان استاد یدالله کابلی است و در سال ۱۳۸۹ موفق به کسب نشان درجه یک هنری از شورای ارزشیابی هنرمندان کشور شده، به خبرنگار آستان نیوز می گوید:در طول تاریخ، شاعران بزرگی همچون محتشم کاشانی، ارادت خودشان به سیدالشهدا (ع) را با سرودن اشعار مختلف نشان داده‌اند و همین موضوع می‌تواند دستمایه‌ای برای خلق ایده برای تولید آثار هنری با محوریت امام حسین (ع) و قیام بزرگ عاشورا، باشد.

این هنرمند پیشکسوت، با اشاره به اینکه، هنرمندان با حضور در مراسم پرشور عزاداری امام حسین (ع) برای خلق اثر ایده می‌گیرند، یادآور می‌شود: نمادهایی در این مراسم، همچون سینه زنی‌ها، زنجیرزدن ها، بلند شدن دست‌های عزاداران در هنگام سینه زنی به سمت آسمان و ... وجود دارد که وقتی هنرمند در این مراسم شرکت می‌کند، می تواند از تمام این نمادها برای خلق ایده و در نهایت یک اثر فاخر الگو بگیرد تا ارادت خود را به سیدالشهدا (ع) و دیگر ائمه اطهار (ع)، نشان دهد.

این استاد موسسه آفرینش‌های هنری با اشاره به برگزاری نمایشگاه «گلاب اشک»، که هفته گذشته در نگارخانه رضوان مشهد برگزار شد، تصریح می‌کند: هر سال سعی می کنم آثاری که نسبت به سال گذشته بهتر باشد را تولید کنم، از این رو، در این نمایشگاه نیز آثاری را با سبک خوشنویسی شکسته‌نستعلیق و با محوریت اشعار عاشورایی به نمایش گذاشتم.

ارادت هنرمندان به امام حسین(ع) با خلق آثار عاشورایی

استاد محمدعلی فراستی،از هنرمندان برجسته و پیشکسوت خوشنویسی و رئیس انجمن خوشنویسان مشهد است که در مکتب هنر رضوان، وابسته به موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی نیز،حضوری فعال دارد.

این هنرمند نیز در گفت و گو با آستان نیوز، با اشاره به این که مفاهیمی همچون کربلا و واقعه عاشورا می‌تواندالهام‌بخش هنرمندان خوشنویس و نقاشی‌خط شود، برگزاری نمایشگاه‌های متعدد، با محوریت محرم و سیدالشهدا (ع) را هم زمان با دهه ماه محرم، از جمله اقدامات گروهی هنرمندان، جهت نشان دادن ارادتشان به ائمه اطهار (ع)، عنوان می‌کند.

این هنرمند پیشکسوت، خوشنویسی را هنر قدسی می داند و می افزاید: خوشنویسی، هنرمند را به ائمه اطهار (ع) وصل می کند و کافی است هنرمندان رشته های مختلف، در مراسم عزاداری ائمه اطهار (ع) شرکت کنند تا وقتی دست به قلم شدند، ایده های خود را برای خلق آثار جدید،روی کاغذ بیاورند.

استاد فراستی از جمله برنامه های های مرتبط با ماه محرم را،برگزاری برنامه خوشنویسی زنده با حضور هنرمندان در دهه دوم محرم عنوان می‌کند و می‌گوید: اجرای چنین برنامه‌هایی،مردم را با هنر خوشنویسی بیشتر آشناکرده و پیامهای مختلف ائمه اطهار (ع) را به آنها، منتقل می‌کند.

بازتاب قیام عاشورا در هنر کتیبه‌نویسی

میرزا حمید قربان پور، از دیگر هنرمندان موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی است که بیشتر در عرصه کتیبه‌نویسی فعال است و جوایز و افتخارات فراوان ملی و بین‌المللی را در کارنامه هنری خود دارد. این هنرمند را بیشتر با کتیبه‌هایی می‌شناسند که برای هیئت‌های عزاداری سیدالشهدا (ع)،خلق کرده است.

قربان پور با اشاره به این که نسخه‌های قدیمی و فاخر اسلامی موجود، می‌تواند ایده‌های بسیاری را به هنرمندان ارائه دهد،به خبرنگار آستان نیوز می‌گوید: با تحقیق و مطالعه این نسخه‌ها به صورت تخصصی، با دقت و وسواس سعی می کنم به خلق آثار جدید،بپردازم.

این هنرمند،تاکید می‌کند: تلاشم این است که هر سال آثار جدیدی برای ائمه اطهار (ع) به ویژه امام حسین (ع) و امام رضا (ع)، تولید کنم. 

قربان پور هنر کتیبه نویسی را نوعی هنر اطلاعرسانی می داند و می‌افزاید: بسیاری از مردم، وقتی قصد دارند روضه خانگی برای اهل بیت (ع) به ویژه سیدالشهدا (ع) برگزار کنند، با نصب یک کتیبه روی درب منزلشان، به همسایه ها اطلاع می دهند این مراسم را برگزار می کنند و مردم را ترغیب می‌کنند تا برای حضور در مجلس روضه، در مراسم شرکت کنند، این همان پیامی است که هنرهای اسلامی همچون کتیبه نویسی، به مردم، منتقل می کند.

این هنرمند، خاطر نشان می‌کند: در حال آماده سازی کتیبه‌ای با عنوان سیدالشهدا(ع) هستم که به شیوه قاجار نوشته شده و احتمالا در دهه دوم محرم، از آن، رونمایی می کنم.

گزارش _ مهدیه قمری