هم‌زمان با دهه اول ماه محرم، ویژه ‌برنامۀ عاشورایی «آه و راه»، از تولیدات مؤسسۀ آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، با محوریت نگاه رضوی به قیام عاشورا و فرهنگ مقاومت، با بخش‌هایی متنوع، هر شب ساعت 20، از شبکه 4 سیما، میهمان دل‌های سوگواران  حضرت سیدالشهدا(ع)، است.

محمد جواد استادی، پژوهشگر مطالعات فرهنگی در قسمت پنجم این برنامه تلویزیونی، با توجه به روایتی از حضرت رضا(ع)، پیرامون «نگاه تمدنی به واقعه عاشورا» سخن گفت.

ظرفیت‌های عظیم و تمدن‌ساز عاشورا

استادی با اشاره به اینکه عاشورا به حزن و اندوه تقلیل داده شده، در حالی که ظرفیت‌های عظیم و تمدن‌ساز دارد و می‌تواند منتظرانی حقیقی را تربیت کند، گفت: در شرایط امروز که شاهد تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک ایران و غزه بودیم، واقعۀ عاشورا به صورتی ویژه‌تر، فرصتی برای بازخوانی واقعۀ تمدنی امروز و آینده و بازگشت به هویت دینی خویش است.
وی، روایت حضرت رضا (ع) به ریان بن شبیب را مبنای بحث خود قرار داد و تصریح کرد:  این روایت از سه زاویه قابل بررسی است؛ منظر اول، مبحث روایی واقعۀ عاشورا و پیوند آن، به مسئلۀ مهم انتظار است. بُعد دیگر، ارائۀ تعریف جدید از انتظار است، زیرا انتظار دستگاهی برای کنش و معنازایی است. سومین منظر، نقش تمدنی آن است؛ چرا که پیوند بین عاشورا و انتظار، یک لایۀ تمدنی،ایجاد می‌کند.
حضرت رضا (ع) به ریان بن شبیب، می‌فرماید: ای پسر شبیب آسمان‌های هفت گانه و زمین‌ها به خاطر شهادتش گریستند و ۴ هزار فرشته برای یاری او به زمین آمدند ولی تقدیر الهی نبود و آنها تا قیام قائم در نزد قبرش با حال نزار و ژولیده، باقی هستند. آنها از یاوران قائم‌(عج)اند و شعارشان، یا لثارات الحسین(ع)،است.

تقدس فراتاریخی قیام عاشورا

این پژوهشگر با اشاره  به وجود سه لایۀ معنایی در روایت، تصریح کرد: اولین لایه آن است که عاشورا یک تقدس فراتاریخی دارد. حضور فرشتگان به معنای این است که عاشورا یک رخداد الهیاتی و مورد تأیید عالم غیب است. وی افزود: مسئلۀ دیگر، صبر راهبردی است؛ فرشتگان آماده برای یاری حضرت بودند اما مأمور به صبر شدند و این نشان می‌دهد که ما باید در مسیر حق آماده ولی زمانشناس،باشیم.
تهیه کننده برنامه «آه و راه»، خاطر نشان کرد: لایۀ سوم، پیوست تاریخی عاشورا تا ظهور است. عاشورا آغازی برای مسیر تمدنی است که ملحق به ظهور حضرت مهدی (عج)، می‌شود.

عملیات وعده صادق3؛ مصداق صبر راهبردی  

وی وعدۀ صادق ۳ را مصداق صبر راهبردی دانست و ادامه داد: ما آماده بودیم اما نیاز به صبر برای اقدام داشتیم. همینطور در مورد جنگ روایت‌ها که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز هست این مسئله نمود پیدا می‌کند که ما باید حقیقت مقاومت را به گوش جهانیان برسانیم. در حقیقت این شعار یالثارت الحسین(ع) است که نمودی در جهان معاصر،پیدا می‌کند.
استادی با تأکید بر اینکه عرصۀ دوم، انتظار فعال می‌باشد که نظام فکری و راهبرد تمدنی دارد، یادآور شد:  در این انتظار چهار لایه وجود دارد. اولین مورد این است که انتظار باید به مثابه هویت مورد توجه قرار بگیرد. آنکه با عینک عدالت به دنیا نگاه می‌کند، از ظلم دوری و با ظالم مبارزه می‌کند، منتظر حقیقی است. نکتۀ بعدی این است که انتظار یک اخلاق عملی است. صبر، آمادگی، اقدام به موقع و درک از زمان یک اخلاق عملی را برای ما ایجاد می‌کند.
وی سپس به لایۀ سوم انتظار، یعنی انتظار به مثابه سیاست اشاره کرد و یادآور شد: آنچه که امروز در عرصۀ جمهوری اسلامی ایران، تحت عنوان ولایت فقیه -که نائب امام زمان (عج) است-  این مسیر را به جلو می‌برد، مصداق انتظار به مثابه سیاست است.

«از اشک تا استراتژی»

استادی، انتظار به مثابه تمدن را لایۀ سوم انتظار دانست و تصریح کرد: انتظار یک مسئلۀ جمعی است؛ مقوله‌ای که شبکه‌ای از منتظران را ایجاد می‌کند، رویکرد جامعه‌سازی دارد و در سیاست، فناوری، رسانه و ... نمود پیدا می‌کند.
وی، جمهوری اسلامی ایران را تبلور عاشورایی دانست که می‌خواهد ما را به تمدن برساند و خاطرنشان کرد: ایران، نقطۀ جوشش تمدنی است که از انتظار بیرون می‌آید. جمهوری اسلامی در حقیقت انتظار را از یک مفهوم نظری به عرصۀ عملی آورده است و کشوری است که ریشه در عاشورا دارد، از عاشورا نشأت گرفته و همیشه منتظر است. 
این پژوهشگر،تاکید کرد: ایران، منتظری فعال است که با رهبری نائب امام زمان (عج)، در برابر صهیونیسم، ظلم و استکبار ایستادگی می‌کند و نام این انتظار را می‌توان «از اشک تا استراتژی»،گذاشت.

پیام‌های کلیدی عاشورا 

این پژوهشگر مطالعات فرهنگی، با تأکید بر سه پیام کلیدی عاشورا، بیان کرد:  عاشورا یک طرح تمدنی است که گذشته را به آینده متصل می‌کند.

دوم اینکه انتظار یک راهبرد است. مسئلۀ سوم، مسئولیت تاریخی ایران در جریان اتصال عاشورا به مسئلۀ انتظار و ظهور، است.
استادی، خاطر نشان کرد: در این مدار، ایران، مسئول دفاع از مظلوم و مبارزه با ظالم است؛ از این رو برای عمل به این وظیفۀ تاریخی، گذشته از تسلیحات نظامی، نیاز به عناصر و مؤلفه‌های مهم فرهنگی دینی است که کمک می‌کند وارد میدان شده و کنش‌هایی متنوع، داشته باشد.

شعر و دل‌نوشته عاشورایی

بخش‌های بعدی این ویژه برنامه تلویزیونی،به خوانش شعر و دل‌نوشته عاشورایی اختصاص داشت. در این بخش،  سید محمد امین موسوی، شعری را در رثای حضرت علی اصغر (ع)، ایراد کرد.
در ادامه دل‌نوشته‌ای حول محور روایت حضرت رضا (ع) قرائت شد.  
در بخشی از این دل‌نوشته،آمده بود: هنوز زمین زیر بار داغ حسین (ع) می‌سوزد و آسمان همچنان از آن روز تلخ می‌گرید. به فرمودۀ حضرت رضا (ع)، چهار هزار ملک بر آستان سیدالشهدا (ع) حضور دارند تا با قائم آل محمد (عج)، به یاری او بشتابند.
 این روایت نه یک خبر، بلکه ندای بیدار باشی است برای آنان که در دل، در گروی کربلا دارند که محرم، میدان اشک و غیرت است. 
عاشورا هنوز زنده است و دشمنان همچنان در لباس یزیدیان،این بار با نام صهیونیست، روبه‌روی ما ایستاده‌اند. اما ایران امروز، همان کربلاست و فرزندانش با یاد حسین (ع)،  قد علم کردند و دلیرانش ادامه دهندگان راه آن چهار هزار فرشته‌اند. 
در جبهۀ مقاومت، از غزه و لبنان تا یمن و ایران، زمزمۀ «یالثارات الحسین(ع)» خاموش نمی‌شود؛ زیرا این شعار، عهدی است با خون شهیدان و با مظلومان تاریخ. روزی خواهد آمد که امام زمان (عج)، پرچم انتقام حسین (ع) را بر خواهد افراشت و ما همراه چهار هزار فرشته، یاور ایشان خواهیم بود.