کارشناس اصلی قسمت دوم این برنامه تلویزیونی، محمد جواد استادی، پژوهشگر مطالعات فرهنگی بود که با بیان روایتی از امام رضا (ع) به مبحث «احیای تمدن اسلامی» پرداخت.

تمدن‌سازی با محور «حرمت»

استادی در ابتدای سخنان خود  با بیان سخنی از امام رضا (ع) خطاب به ریان بن شبیب، درباره حرمت ماه محرم،این روایت را بستری برای تبیین مفهوم تمدن‌سازی در موضوعی با نام «حرمت» دانست و اظهار داشت: اگر ما قائل به شکل‌گیری تمدن اسلامی باشیم، مفهوم «حرمت» مفهومی است که، می‌تواند یک رویکرد تمدنی داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه در جهان‌بینی اسلامی ، «حرمت»، یک معنای بنیادین دارد و آن این است که باید به مرزهایی که خداوند، عقل و فطرت، مقدس شمرده‌اند، احترام بگذاریم، خاطر نشان کرد: در بسیاری از عرصه‌ها باید حرمت‌ها را رعایت کنیم؛ مثل حرمت زمان، حرمت مکان و حرمت انسان‌های دیگر که رعایت آنها طبق دستورات الهی، عقل و فطرت، ضروری است.

وقوع بالاترین حرمت‌شکنی دشمنان در محرم 

استادی با تأکید بر روایت حضرت رضا (ع) مبنی بر اینکه حتی بت‌پرستان نیز حرمت ماه حرام را نگاه می‌داشته و جنگ و خونریزی نمی‌کردند، افزود: بعد از اسلام و در ماه محرم،دشمنان، بالاترین حرمت‌شکنی را انجام دادند و عاشورا را رقم زدند و امام معصوم (ع) وفرزندان او را به شهادت رساندند.
این پژوهشگر تصریح کرد: گاه نادانی باعث حرمت شکنی می‌شود و گاه غرق شدن در دنیا و قدرت و به عبارتی مسخ دنیا شدن، سبب می‌شود حرمت‌شکنی اتفاق بیفتد.
وی،ادامه داد: روایت امام رضا (ع) لایه‌های متعددی دربارۀ حرمت دارد که حرمت قتل ذریۀ پیامبر، اسارت زنان و کاروان سیدالشهدا(ع) و غارت اموال آنها ‌از آن جمله است و نشان می‌دهد یک تمدن ، در حال فروپاشی است.

بازتولید حرمت‌شکنی در جاهلیت مدرن

استادی با تأکید بر اینکه جاهلیت تمام نشده بلکه جاهلیت مدرن با شدت بیشتری کار می‌کند، بیان کرد: جاهلیت مدرن، امروز همان منطق را که در ماه محرم و در عاشورا اتفاق افتاد، باز تولید می‌کند.
وی تاکید کرد: چنانکه می‌بینیم در عصرحاضر، حرمت‌شکنی بسیار گسترده شده است. حملات رژیم صهیونیستی به مردم مظلوم غزه، یورش به بیمارستان‌ها، مدارس و پناهگاه‌ها و ... همه حاکی از حرمت‌شکنی‌هایی است که، جاهلیت مدرن، رقم زده است.

ایران، مسئولیت تاریخی خود را پیگیری می‌کند

این پژوهشگر مطالعات فرهنگی در ادامه به مسئلۀ امت اشاره و خاطرنشان کرد: در امت اسلامی یک دینداری فردی و یک مسئولیت تاریخی داریم ولی بسیاری از اعضای جهان اسلام این مسئولیت تاریخی خود را،فراموش کرده‌اند.
وی، ادامه داد: امت اسلامی در ایران یکی از معدود امت‌هایی است که با  جدیت این مسئلۀ تاریخی را پیگیری می‌کند. اگر امروز ملت‌های مسلمان در برابر این ظلم و حرمت‌زدایی جهانی سکوت کنند، در همان مسیر واقعۀ عاشورا، حرکت کرده‌اند.

بازسازی حرمت در عصر «جنگ روایت‌ها»

استادی با اشاره به اینکه وظیفۀ امروز ما بازسازی حرمت در عصر «جنگ روایت‌ها» است، تاکید کرد: امروز رسانه‌های جهانی روایت کنندۀ میدان هستند و با وارونه نشان دادن حقیقت و جابه‌جا کردن مظلوم و ظالم، روایت‌های دروغ می‌سازند. ما باید حرمت حقیقت را نگه داشته و روایت صادقانه ارائه دهیم و اجازه ندهیم واقعۀ عاشورا و مفهوم واقعی آن ،تحریف شود. 
وی، ادامه داد: وظیفۀ مسلمین این است که حرمت دین و پیامبر را حفظ کرده و دین را از انزوا خارج کنند، زیرا دین، اعمال و احکامی است که تأثیر جدی در زندگی انسان می‌گذارد و اگر در زندگی و جامعه جریان پیدا کند، هیچگاه ظلم در جهان پایدار نمی‌شود و ما می‌توانیم ظلم را،از بین ببریم.
استادی در پایان، با تاکید بر روایت حضرت رضا (ع) خاطر نشان کرد: این روایت تنها سوگواری نیست، بلکه می‌خواهد یک انحطاط تمدنی را نشان دهد تا ما آگاه شده و جهت شکل‌گیری و شکوفایی تمدن اسلامی، با این انحطاط مبارزه کنیم.

خوانش شعر و متن ادبی برای سالار شهیدان

در ادامه برنامه «آه و راه»، سید حسین سیدی، از شاعران آیینی کشور، شعری را برای امام حسین (ع) با مطلع «تا که پیچ موی او در باد می‌ریزد به هم/ تار و پود عالم ایجاد می‌ریزد به هم»، قرائت کرد.
سپس متنی ادبی با تکیه بر روایت امام رضا (ع) روایت شد. در بخشی از این متن ادبی آمده بود: بت پرستان مکه، حرمت ماه حرام را نگاه می‌داشتند اما امت رسول الله(ص)، در محرم الحرام خون فرزند پیامبر(ص) را ریختند و در حقیقت عدالت، شهادت، کرامت و دین را شهید کردند، اما، نور حسین (ع) خاموش نشد و فریاد او در گلوی تاریخ ماند وهرگاه مردمی دربرابر ظلم ایستادند، سایه‌ای از عاشورا بر سرشان بوده، از قیام مردم ایران در مشروطه و نهضت امام خمینی (ره) تا مقاومت امروز در برابر طاغوت جهانی، همه و همه تداوم همان فریاد خاموش نشدنی کربلاست.
 محرم هشداری است به همه که نباید اجازه داد، ظلم دوباره بر سرزمینمان، سایه افکند.

دلنوشته‌ای برای شهید محمد باقری

خوانش دلنوشته‌ برای شهید «محمد باقری» بخش دیگر برنامه بود. شهیدی که روز قبل از شهادت را در مرزهای شمال غربی کشور با مرزبانان گذرانده بود. اما از شب شهادتش، عکس و خبری نیست، که راوی داستان‌های شهید باشد. 

من سرباز ایرانم

نمایشی کوتاه با عنوان «من سرباز ایرانم»، با بازی مسعود رشیدی در برنامۀ «آه و راه»، به اجرا درآمد. نمایش از زبان مردم ایران خطاب به اسرائیل و نتانیاهو از رشادت‌ها و شهادت‌های مردم ایران زمین حکایت کرد. مردم ایران، ملت امام حسین هستند و با ترقه‌بازی‌های اسرائیل جا نمی‌زنند. مردم ما سرباز ایرانند و در راه دین، آرمان‌های انقلاب و آب و خاک، جان می‌دهند.
یادآور می‌شود برنامۀ «آه و راه» به مدت 10 شب، هر شب ساعت 20 از شبکۀ چهار سیما پخش می‌شود.