نمایش رضوی «آهوان» از جدیدترین آثار تولیدی حوزه نمایش مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی است که با همکاری حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی و گروه هنری «جلوه هشتم» از شامگاه شنبه ۱۰ تیرماه همزمان با دهه ولایت و امامت در تماشاخانه «استاد حسین نوری» مشهدمقدس به روی صحنه رفت و اکران آن تا ۲۶ تیرماه ادامه خواهد داشت.
این نمایش به نویسندگی مهدی سیم‌ریز و کارگردانی محمد جهانپا تهیه شده است که برای نخستین بار در سوم خردادماه در شانزدهمین جشنواره ملی تئاتر رضوی در تبریز اجرا شد و توانست در این جشنواره نیز خوش بدرخشد. به بهانه نمایش عمومی تئاتر آهوان در شهر مشهد با محمد جهانپا بازیگر و کارگردان برجسته مشهدی در خصوص این نمایش به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
تهیه این اثر چگونه کلید خورد؟
مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی این فرصت را در سال جاری برای گروه هنری جلوه هشتم رقم زد تا نمایش آهوان به نویسندگی مهدی سیم‌ریز را بتوانیم برای اجرا در فضای حرفه‌ای نمایش مشهد آماده کنیم. تمرینات این نمایش حدود یک ماه به طول انجامیده است. بازیگران پیشکسوت و شناخته‌شده‌ای از حوزه نمایش مشهد همچون محمد تقی‌نژاد، علیرضا رواندل، امیر احسان امیرپور، جلال کریم‌زاده و علی ضمیری در کنار بازیگران جوان گروه جلوه هشتم در این اثر هنرآفرینی می‌کنند. این نمایش در شانزدهمین جشنواره ملی تئاتر رضوی در تمام بخش‌ها کاندید دریافت جایزه شد که در نهایت موفق به کسب رتبه‌های برگزیده در شش بخش آن شد.
نمایشنامه آهوان روایتگر چه داستانی است؟
این نمایش درباره «دعبل خُزاعی» است و سفری که برای خواندن قصیده «مدارس آیات» شروع می‌کند. در واقع او سفرش را در مسیری طی می‌کند که ماه‌ها قبل امام رضا(ع) از آن عبور کرده بودند و دعبل در این مسیر به مکان‌هایی می‌رسد که ماه‌ها قبل امام رضا(ع) در آن‌ها بوده‌اند. بدین ترتیب مخاطبان از دریچه اجرای نمایش آهوان با زبان و نگاه دعبل همراه شده، تأثیرات حضور حضرت رضا(ع) را در این مسیر دیده و با داستان‌هایی که سندیت تاریخی دارد، آشنا می‌شوند. تمام روایت‌های این نمایش برای اولین بار است که در قالب یک نمایش حرفه‌ای بزرگسال بیان می‌شود.
به نظر شما دلایل درخشش این نمایش در جشنواره تئاتر رضوی چه بود؟
همان‌طور که پیش‌تر نیز گفتم، نمایشنامه نمایش آهوان، بخشی از تاریخ را روایت می‌کند که کمتر به آن پرداخته شده است. در این میان، این نمایش در تلاش است تا به سؤالاتی که در ذهن مردم به ویژه جوانان در خصوص دلایل قبول عنوان ولایتعهدیمأمون عباسی از سوی حضرت رضا(ع) و هجرت ایشان از مدینه به مرو وجود دارد، پاسخ دهد. البته در کنار جذابیت نمایشنامه اثر، طراحی صحنه، طراحی لباس‌های تاریخی و حضور بازیگران حرفه‌ای موجب شده تا در مجموع تماشاگران، شاهد اجرای نمایش اثرگذار و خوبی باشند که در جشنواره هم خوش درخشیده است.
این نمایش با مشارکت گروه هنری جلوه هشتم تهیه شده است، این گروه را برای مخاطبان معرفی بفرمایید؟
گروه هنری جلوه هشتم از سال 1384 در مشهد شکل گرفته و از جمله گروه‌های نمایش ثبت شده در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. هنرمندانی اعم از نویسنده، طراح صحنه، طراح لباس، گریمور، بازیگر و... عضو این گروه هستند. در واقع مجموعه عوامل فنی که موجب شکل‌گیری یک نمایش می‌شوند، در این گروه حضور دارند. به طور مثال، زنده‌یاد سعید تشکری نویسنده برجسته کشور، از جمله اعضای هیئت مدیره این گروه بود.
کارگردانی نمایش آهوان با چه مسائلی همراه بود؟
طراحی حرکت برای نزدیک به 20 بازیگری که همزمان بر روی صحنه هستند، نیاز به دقت و وسواس بیشتری دارد، از این رو بخشی از انرژی ما در کارگردانی این اثر در طراحی میزانسن‌ها صرف شد تا جذابیت بصری هم برای تماشاگران نمایش وجود داشته باشد. در این میان، مراحل پیش تولید اثر همچون طراحی و ساخت صحنه را قبل از حضور بازیگران انجام دادیم تا سریعتر به مرحله اجرا برسیم.
قرار است عواید حاصل از فروش بلیط اجراهای این نمایش در تیرماه صرف تهیه سایر آثار نمایشی مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی شود، این اقدام حمایتی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
حمایت از برنامه‌های حوزه نمایش توسط مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی، اتفاق بسیار خوبی است. چراکه اگرچه نمایش مدیوم کوچکی دارد، ولی به شدت تأثیرگذار است. اما چرا می‌گویم مدیوممان کوچک است؟ زیرا به طور مثال، در مجموع 17 شب اجرای نمایش آهوان، حدود هزار و 190 نفر می‌توانند در سالن به تماشای اجرای این بنشینند. این تعداد تماشاگر با حضور خود در این اجراها، از جریان نمایش دینی حمایت می‌کنند، از این رو ما هم باید تمام دغدغه‌مان این باشد تا شرایط اجرای این نمایش به گونه‌ای رقم بخورد که هنردوستان بلیط اجرای این نمایش را با مراجعه به سایت www. gishot.ir تهیه کنند و عواید حاصل از اجرای نمایش به جریان تولید بازگردد. به عبارتی گروه نمایش دیگری بتواند با نمایشنامه ارزشمند دیگری، اثر تهیه کند و این چرخه تولید نمایش ادامه یابد. بی‌شک این اقدام، فرصت درخشانی است و دوره طلایی را برای هنرمندانی رقم خواهد زد که درصدد فعالیت در حوزه نمایش دینی به ویژه رضوی در کشور هستند.
در حال حاضر هنر نمایش مشهد چه جایگاهی در کشور دارد؟
خوشبختانه، مشهد پس از تهران، دومین شهر کشور است که در سالن‌های آن در طول ایام سال به طور منظم نمایش در گروه‌های سنی و گونه‌های مختلف اجرا می‌شود. در این میان، این سؤال مطرح است که آیا مردم از این امر آگاه هستند؟ بله، حدود پنج هزار مخاطب مداوم در حوزه نمایش شهر داریم، اما این میزان در مقابل جمعیت سه و نیم میلیون نفری مشهد آمار قابل قبولی نیست.
در این میان، وظیفه متولیان فرهنگی شهر برای توجه بیشتر مردم به هنر نمایش چیست؟
این امر مستلزم این است که ذهنیت خودمان را از فضاهای بسته مجموعه‌هایی همچون تئاتر شهر بیرون آورده و به سمت اکران‌های بزرگ میدانی برویم. این اکران‌های بزرگ امکان میزبانی از هزار تا هزار و 500 نفر را به صورت همزمان دارد و به مردم بیشتری فرصت بهره‌مندی از هنر نمایش را می‌دهد. در این بین، چرا آستان قدس رضوی نباید یک تماشاخانه رضوی با رعایت ویژگی‌های خاص در جوار حرم مطهر رضوی داشته باشد تا در آن زائران و مجاوران بتوانند به تماشای آثاری که با محوریت حضرت رضا(ع) تولید می‌شود، بپردازند؟ در واقع این امر باید جزئی از برنامه‌های زائران در شهر مشهد باشد و گروه‌های مختلف نمایش نیز به نوبت فرصت اجرا در این تماشاخانه را داشته باشند تا چرخه اقتصادی خوبی هم برای هنرمندان به دنبال داشته باشد. البته خوشبختانه چندین سال است که نمایش وارد برنامه‌های حرم مطهر رضوی شده است و شاهد اجرای نمایش در برخی از مناسبت‌ها در این آستان ملکوتی بودیم. کتاب‌های بسیار خوبی با ایده‌های جذاب نیز توسط انتشارات آستان قدس رضوی(به‌نشر) چاپ شده است که از آن‌ها برای تولید نمایشنامه‌های رضوی می‌توان استفاده کرد. حتی به نظرم باید شرایطی فراهم شود تا برای زائران غیرایرانی نیز نمایش تهیه و اجرا شود. بسیاری از زائران با زندگینامه و سیره اهل بیت(ع) حتی حضرت رضا(ع) به طور کامل آشنا نیستند، درحالی که نمایش به عنوان یک ابزار هنری، رسانه خوبی برای انتقال مفاهیم حضرت رضا(ع) است و شناساندن سیره اهل بیت(ع) نیز همواره مورد تأکید آنان بوده است. بدین ترتیب زیارت زائران نیز همراه با شعور و معنویت خواهد شد.
|