کارگاه طراحی پوستر نقش بهشت، به همت موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی و با حضور 80 هنرمند عرصه گرافیک از سرتاسر کشور در جوار حرم مطهر امام هشتم و در واپسین روزهای تیر ماه برگزار شد. این کارگاه اهدافی مانند ارتقاء کیفیت آثار هنرمندان با رویکرد محتوایی احادیث رضوی، شناخت القاب امام رضا(ع) و خدمت به محرومین و عدالت اجتماعی در سیره معصومین(ع) را دنبال می‌کرد. در این گزار مروری داریم بر کارگاه تخصصی نقش بهشت و دستاوردهای مثبت آن.

روز اول
هنرمندان، کیف و کوله‌پشتی‌های خود را زمین می‌گذارند و میزها پر می‌شود از 80 رایانه که با منتخبین کارگاه پوستر «نقش بهشت» آمده‌اند تا طرحی نو در اندازند. دفترهای طراحی، مدادرنگی‌ها، قلم‌موها و رنگ‌ها کنار هم چیده می‌شود. سالن از همهمه تهی می‌شود تا همه، صحبت‌های استاد مسعود نجابتی را بشنوند و از مکتب این برجسته کشور درس بگیرند.
مسعود نجابتی می‌گوید: «هدف از برگزاری این کارگاه، اجرای برنامه‌ای صرفا کوتاه‌مدت نیست. بلکه رسیدن به یک طرح درس آکادمیک است که ماحصل آن را در دانشگاه‌ها ارائه دهیم و ضعف آکادمیکی که در فضای گرافیکی معاصر وجود دارد برطرف شده و عناصر بصری ایرانی اسلامی، جامع‌تر ارائه گردد. تفاوت این کارگاه با دیگر کارگاه‌های تولید آثار و نقوش اسلامی بر اساس آرایه‌های داخلی خود مکان است و قرار است طراحان سه روز در حرم جستجو‌ کنند تا با نگاه ظریفشان، آثاری ارائه دهند که نشأت گرفته از هنر استادکاران قدیمی و با اخلاص حرم مطهر است. نوبت به دکتر مهدی صحراگرد پژوهش‌گر هنرهای اسلامی می‌رسد تا در مورد شاهکارهای کتیبه‌نگاری در حرم رضوی و کتیبه‌های مسجد گوهرشاد و دیگر بخش‌های حرم صحبت کند.
سخنران بعدی، استاد رضا مهدوی نگارگر مشهدی است که هنرمندان را با نقوش سنتی موجود در حرم مطهر آشنا می‌کند. از اسلیمی‌ها و ختایی‌ها می‌گوید تا رنگ‌های لاجوردی و فیروزه‌ای، نقش‌های فرنگی و... و هنرمندان سراپا گوش شده‌اند تا از آرایه‌های معماری و هنری حرم امام رضا(ع) بیشتر بدانند. وقتی اعلام می‌شود بخش بعدی، بازدید از موزه مرکزی آستان قدس رضوی است شور و شوق را می‌توان در چهره یکایک هنرمندان دید. بعضی که تا به حال، موزه حرم مطهر را ندیده‌اند جلوتر از بقیه راه می‌افتند. از بازرسی بست طبرسی که می‌گذرند همه می‌ایستند. دست ادب بر سینه گذاشته و به حضرت عرض ارادت می‌کنند.
اشک‌ها از گوشه چشم‌ها سُر می‌خورد و نرسیده به داغی سنگ‌های حرم بخار می‌شود. آن‌ها که زودتر رفته‌اند می‌ایستند تا بقیه برسند و سپس همگی کنار هم از صحن‌های حرم می‌گذرند تا به موزه برسند. می‌روند تا یادگار هنرهای گذشتگان را ببیند. از کتیبه‌های طلایی علیرضا عباسی غرق حیرت شوند و زرد و لاجوردی‌های کاشی‌های زرین‌فام را بنگرند. تا به قرن‌ها پیش سفر کنند و در برابر ضریح‌های قدیمی حرم بایستند و درب‌های طلای پیش رو و پایین پای مبارک را از نزدیک نظاره کنند. بازدید که به انتها می‌رسد می‌توان در چشم‌های هنرمندان کارگاه نقش بهشت، یافته‌های تازه‌ای دید.
حالا قدم‌ها تند می‌رود تا زودتر برسند و آنچه در ذهن دارند را بر دل سپید کاغذ یا صفحه نمایش‌گر رایانه طرح زنند. استاد حامد مغروری از استادان طراحی آیه(خطوط مبارک قرآن کریم) با لهجه شیرین اصفهانی، روی سن می‌رود تا با هنرمندانی که از موزه بازگشته‌اند از ایده‌پردازی و زوایای اجرای پوستر بگوید. طنین صلوات در سالن همایش‌های بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی می‌پیچد و هنرمندان حالا آماده‌اند تا آنچه از هنر قدما و سخنان اساتید کارگاه و بازدید از حرم مطهر و موزه مرکزی آستان قدس رضوی فرا گرفته‌اند را با ایده خود به تصویر بکشند.
میان ردیف میزهای سالن که قدم می‌زنی هنرمندان را می‌بینی که گاهی با مداد در دست بر صفحات دفترهای طراحی نقش می‌زنند و بر آن رنگ می‌پاشند یا با ابزار و نرم‌افزارهای حرفه‌ای در رایانه خود کار را آغاز می‌کنند. اساتید کارگاه از کنار این هنرمند به سمت آن یکی طراح رفته و به سوالات پاسخ می‌گویند. ساعت به 12 بامداد نزدیک شده و انگار اینجا زمان معنایی ندارد. هنرمندان با عشق و بدون خستگی کار می‌کنند.
حتی برای استراحت و صرف غذا دوست ندارند کارشان را ترک کنند. انگار دیدن این همه هنر در حرم، تاثیر شگرفی بر روحشان گذاشته که دلشان نمی‌آید ثانیه‌ای از این لحظات را برای طرح زدن و خدمت به آقای رئوف(ع) از دست بدهند. اما وقت کارگاه امروز تمام است. باید بروند و صبح فردا بازگردند. لپ‌تاپ‌ها خاموش شده و قلم‌ها روی میز آرام می‌گیرد. عده‌ای به مقصد هتل برای استراحت و عده‌ای به قصد زیارت به حرم مطهر می‌روند.

روز دوم
امروز صندلی‌های سبز سالن لحظه به لحظه پر و خالی می‌شود. عده‌ای لپ‌تاپ به دست یا کاغذ و مقوا به دست میان سالن در گردش‌اند تا طرحشان را نشان استادان بدهند. گاهی چند نفر دور یک میز جمع شده و استاد برای آن‌ها توضیحات لازم را می‌دهد. عده‌ای روی زمین نشسته‌اند و در مورد ایده‌هایشان مشورت می‌کنند. چند نفر رنگ و قلم‌مو به دست، طرح‌هایشان را اجرا می‌کنند. اینجا فرقی ندارد از کدام شهر آمده‌ای و یا اینکه بقیه را می‌شناسی یا نه. همه به یک نیت جمع شده‌اند و به خاطر همین هدف زیبای مشترک است که با صمیمیتی خاص به کمک هم می‌شتابند. استاد مسعود نجابتی با چهره آرامش‌بخش خود به تک‌تک هنرمندان سر می‌زند، آن‌ها را تشویق کرده و به سوالاتشان پاسخ می‌دهد. نام استاد حمیدرضاکشاورزی که در خط کوفی بنایی به هنرمندان یاری می‌رساند و استاد رضاباباجانی که در حوزه گرافیک به سوالات طراحان پاسخ می‌دهد هر چند دقیقه از هر سو شنیده می‌شود.
با طمانینه سمت صدا می‌روند و به کمک هنرمندان می‌شتابند. اطراف میز استاد خوش‌نویسی کارگاه، روح‌الله ابوالفضلی که به طراحان در بخش خط یاری می‌رساند لحظه‌ای خالی نمی‌شود. علی و فاطمه قاعدی زوج نویسنده و فیلم‌نامه‌نویس اصفهانی، قرار است سفرنامه کارگاه نقش بهشت را به رشته تحریر درآورند.
از آنجا که پوستر از دو بخش تصویری و ادبی تشکیل می‌شود، آن‌ها در بخش نوشتاری و انتخاب متن به هنرمندان یاری می‌دهند تا بهترین عبارت را از احادیث عربی یا ترجمه فارسی، اشعار مرتبط و... مطابق با مضمون پوستر انتخاب کنند.
شور و هیجان جوانان هنرمند و متعهد ایرانی در فضا جاری است. آن‌ها تنها امروز را فرصت دارند تا ایده‌های خود را عملی کرده و طرح‌ها را با کمک اساتید به سرانجام برسانند. بخش عکاسی، آن طرف سالن است. یک استودیوی جمع و جور که سیدعلی حسینیان‌نسب از اساتید جوان اما با تجربه حوزه عکاسی موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی به کمک هنرمندان آمده تا طرح‌هایی که به عکس‌برداری حرفه‌ای نیاز دارند را ثبت کند.
دوربین روی سه‌پایه به هر سو می‌چرخد و صدای شاترهای پی در پی فضا را پر می‌کند. هنرمندان تا آخرین دقایق روز با اشتیاق غرق کارند و بالاخره دومین روز کارگاه با تمام زیبایی‌ها، تلاش‌ها و خستگی‌هایش به پایان می‌رسد.

روز آخر
امروز ایده‌ها به سرانجام رسیده و بعضی در حال اتمام اجراهایشان هستند. عده‌ای طرح اول را تمام کرده و طرح‌های دیگری را به اجرا در می‌آورند. بالاخره عقربه‌ها روی ساعت 4 مماس می‌شود و با اعلام دبیرکارگاه نقش بهشت استاد سید مهدی حسینی، همه آثارشان را به دبیرخانه تحویل می‌دهند. سپس آثار به نمایش گذاشته می‌شود تا همه بتوانند حاصل زحمات این سه روز را مشاهده کنند. بعضی طرح‌ها فراتر از انتظار است. خط و طرح و رنگی که برگرفته از آرایه‌های معماری و جلوه‌های هنری حرم مطهر رضوی است در قالب ایده‌ای نو و طرحی تازه در پوسترها به نمایش درمی‌آید. برق رضایت را می‌توان در چشم هنرمندانی دید که در این کارگاه سه روزه دل به آستان مقدس علی‌بن موسی‌الرضا(ع) گره زده‌اند تا هنر خود را به صاحب حرم تقدیم کنند. اکنون که کارشان به اتمام رسیده می‌توان پای صحبتشان نشست تا برایت از شوق حضور بگویند. محسن قراری حضور در حرم را آرزوی خود و لطف و کرامت حضرت(ع) می‌داند و از کسانی می‌گوید که از مالشان در این راه گذشته و آن را وقف می‌کنند. این هنرمند نیز با وقف هنرش، خدمتی هر چند کوچک به آستان مبارک حضرت رضا(ع) می‌کند. محمدحسین مویدی عقیده دارد: «در بهشت اصلی هستیم و می‌خواهیم از هنرهای این بهشت در طرح‌هایمان وام بگیریم».
دلارام نجابتی می‌گوید: «همین که در جوار حرم مطهر کار می‌کنیم برای ما یک نوع خادمی محسوب می‌شود». ریحانه فرازنده‌جو به مشهد زیاد سفر کرده اما به نظرش، این‌بار معنی واقعی طلبیده شدن را متوجه شده و بی‌شک خود حضرت(ع) این سفر را برایش برنامه‌ریزی کرده است. یک هنرمند می‌گوید: «اینجا یک دنیای متفاوت، با یک دید متفاوت در کنار یک آقای متفاوت را تجربه کردم». دیگری ادامه می‌دهد: «فرصت خیلی خوبی بود که در این مکان مقدس حضور داشتیم. این برای من مانند یک رویا است». آن یکی اشک در چشمانش حلقه می‌زند: «همیشه آرزو داشتم بیایم و در حرم مطهر رضوی معتکف شوم. حالا با حضور سه روزه در این کارگاه، در یک اعتکاف هنری شرکت کرده‌ام». هنرمندان کارگاه نقش بهشت، در این سه روز با زبان نقوش به امام رضا(ع) عرض ارادت کردند و پوسترهایشان را با ذره‌ذره وجود، خلوص و هنر خود طرح زدند. به این خادمان هنری این قطعه از بهشت دیگر چه می‌شود گفت به جز: خدا قوت!

گزارشگر: راحله ندافی مقدم