امیرعلی، با چشم‌هایی که از هیجان می‌درخشد به نقش‌های تذهیب روی دیوار خیره شده است. نقش‌هایی که انگار طاقت را از دل کوچک هشت ساله‌اش ربوده‌اند. آنقدر که مدام از این سمت سالن به آن سمت می‌رود. بالاخره مادر صدایش می‌زند، تلفن همراهش را به او می‌دهد و مهربان می‌گوید: «از هر کدوم خوشت اومد عکس بگیر». امیرعلی همین‌طور که سمت تابلوها می‌رود، میان علاقه‌مندان حاضر در نگارخانه رضوان گم می‌شود. آن‌ها که در آخرین عصر پاییز سال 95، علیرغم سرمای هوا به کوهسنگی 17 آمده‌اند تا شاهد افتتاحیه نمایشگاه تذهیب از پنجمین دوسالانه تذهیب‌های قرآنی باشند.
همت مشهدی‌ها
«باز هم همت مشهدی‌ها و هنرمندانشان که دست به چنین حرکت بزرگی زدند. احسنت. احسنت». امیرهوشنگ جزی‌زاده، تذهیب‌گر با سابقه اصفهانی، این‌ جمله را خطاب به علی ثابت‌نیا مدیرعامل موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی و دیگر اساتیدی می‌گوید که متواضعانه در حیاط کوچک نگارخانه رضوان به استقبالش آمده‌اند. استاد جزی‌زاده که تعداد زیادی از نگارگران عصر حاضر مشهد شاگردی‌اش را کرده‌اند و بسیاری از طراحی‌های زیبا و آثار فاخرش بر کاشی‌های حرم مطهر رضوی نقش بسته، همراه با دو خوشنویس سرشناس استاد بختیاری و استاد گلکار، میهمانان ویژه‌ی مراسم امشب هستند. چیزی نمی‌گذرد که بقیه علاقه‌مندان نیز از راه می‌رسند و اساتیدی که هر یک با دیدن پیش‌کسوت اصفهانی، در آغوشش می‌گیرند یا به نشانه احترام بر دستان هنرمندش بوسه می‌زنند. بالاخره ساعت 17 جمعه 26 آذر ماه مصادف با شب میلاد نبی اکرم(ص) و امام صادق(ع)، میان فلش دوربین‌ها و نگاه‌هایی که روی درِ ورودی نگارخانه ثابت مانده، استاد جزی‌زاده کنار علی ثابت‌نیا و سایر اساتید می‌ایستد و همین‌طور که این جمله را به زبان می‌آورد: «به یاد همه هنرمندانی که درگذشتند و دیگر در میان ما نیستند»، روبان سفید افتتاحیه نمایشگاه را قیچی می‌زند.
حمایت از داوری‌
70 اثر تذهیب و 1 اثر مثنی‌سازی شده از بین 142 اثر ارسالی به دبیرخانه دوسالانه تذهیب‌های قرآنی در بخش تذهیب‌، دیوارهای نگارخانه رضوان را مزین کرده است. کارهایی که از سرتاسر کشور به مشهد ارسال شده و روی اتیکت‌های کنار هر اثر نام شهرهایی مثل تبریز، رشت، کرج، سنندج، کرمانشاه، شیراز، کلات، قزوین و قم به چشم می‌خورد. این آثار توسط مجید فدائیان، طاهر نبی‌زاده و حسین تنکابنی، با دقت مورد ارزیابی قرار گرفته است. طاهر نبی‌زاده مُذَهِب و طراح سنتی که با اشتیاق از آثار نقش بسته بر دیوارهای نگارخانه عکاسی می‌کند، درباره کیفیت این دوره می‌گوید: «پنجمین دوسالانه تذهیب‌های قرآنی از دوره‌های قبل به مراتب سطح بالاتری داشت که این ارتقاء سطح به دلیل نوع برخورد دبیرخانه و سیاست‌گذاری‌های جدید است تا آثاری بدیع بر اساس اصول صحیح نقوش و سنت قدیم ابداع شود. طوری که اصالت هنر دوره تیموری و صفوی احیا گردد». این هنرمند، درباره نحوه داوری آثار این دوره توضیح می‌دهد: «کیفیت بالای کارها در این دوره، داوری را سخت و وقت‌گیر می‌کرد. برای ارزیابی بهتر و به این منظور که انتخاب آثار فقط بر اساس مشاهدات و گزینش خوب و بد نباشد، آن‌ها را آیتم‌بندی کردیم و به این آثار هنری بر اساس شاخصه‌هایی چون قلم‌گیری، رنگ‌گذاری، ساخت‌و‌ساز و ترکیب‌بندی نمره دادیم». علیرضا قزی از اساتید تذهیب و نگارگری نیز درباره دوسالانه تذهیب‌های قرآنی می‌گوید: «چند نکته در نمایشگاه امروز مشهود است. اول اینکه در دوره‌های اولیه این جشنواره، صرفا آثار تذهیب ارسال می‌شد و مبانی تذهیب‌های قرآنی کمتر به چشم می‌خورد. اما در دوره‌ اخیر، اغلب کارها به لحاظ طراحی، رنگ‌گذاری و فرمی، شکل کاملا قرآنی به خود گرفته‌اند. همچنین به جهت کیفیت‌های اجرایی و تکنیکی، آثار بخش تذهیب، کاملا به سمت طراحی‌های اصولی و حرفه‌ای سوق پیدا کرده‌اند و شاهد سیر صعودی در این بخش هستیم». این نقاش، نگارگر و تذهیب‌گر که در دوره‌های پیشین، عضو هیئت انتخاب آثار بوده، توصیه‌های خود را برای شرکت‌کنندگان جشنواره به این شکل بیان می‌کند: «نکته اصلی در بحث ارسال آثار، موضوعیت قرآنی است. من نه به عنوان داور و کارشناس بلکه به عنوان یک بازدیدکننده از نمایشگاهی با آثار قرآنی، یک نشان دارای کیفیت قرآنی را به یک حاشیه‌سازی بسیار زیبا ولی بدون در نظر گرفتن فرم‌های قرآنی ترجیح می‌دهم. مشق نظری و تحقیق از آثار قدما و افرادی که پیش از این در این مسیر قدم زده‌اند نیز می‌تواند در کیفیت آثار ارسالی تاثیرگذار باشد. در نهایت معتقدم هرکس در این جشنواره شرکت کرده باشد، به لحاظ ارزشمند بودن این مشارکت بهره‌‌های لازم را برده است». این کارشناس تذهیب درباره روند داوری دوسالانه تذهیب‌های قرآنی عقیده دارد: «از داوری این دوسالانه به جد حمایت می‌کنم. زیرا در این جشنواره، داوری با دقتی بالا انجام می‌شود. طوری که با تغییر مداوم داورها و ورود افراد جدیدتر و متخصص‌تر، امکان اعمال سلیقه کاهش می‌یابد. معتقدم نه تنها دو سالانه تذهیب‌های قرآنی بلکه قالب جشنواره‌های مشهد، بهترین و دقیق‌ترین داوری‌ها را دارند».
رقیب ندارید
نقوش هندسی، شمسه‌ها، صفحات افتتاح، صفحات حاشیه‌پردازی شده و... با رنگ‌هایی مانند نقره‌ای، لاجوردی، طلایی و سرخابی بر دیوارها جلوه‌گری می‌کند و هر لحظه مراجعه‌کنندگان بیشتری را به نگارخانه رضوان می‌کشاند. موسیقی خاطره‌انگیر فیلم محمد رسول‌الله اثر تکرارنشدنی مصطفی عقاد، در فضا می‌پیچد و تماشاگران دسته‌دسته به دیدن این آثار ارزنده ایرانی-اسلامی می‌آیند. عده‌ای همراه با استاد جزی‌زاده که با ذره‌بینی بزرگ روی آثار دقیق شده، سالن را دور می‌زنند. استاد با دیدن هر تابلو، زبان به تحسین می‌گشاید و مدام می‌گوید: «بی‌نظیر. عالی. رقیب ندارید. با وجودی که اصفهانی‌ها در هنر تذهیب، خیلی دقیق و ریزبین هستند، شما مشهدی‌ها با این جشنواره روی دست همه زدید». استاد، ضمن تشکر از حمایت‌های موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، پیشنهاد ویژه‌ای هم دارد: «از همه‌تان دعوت می‌کنم در قالب کارگاهی آموزشی به اصفهان بیایید و از ابنیه تاریخی شهر ما از جمله مسجد شیخ لطف‌الله دیدن کنید. این مسجد سازه‌ای به خصوص با انواع هنرهای سنتی ایرانی-اسلامی دارد که با گذشت زمان، طرح‌هایش سالم مانده است». در سمت دیگر نمایشگاه، تعدادی هنرجو اطراف استاد شاکری جمع شده‌اند تا نظرش را راجع به اثر مثنی‌سازی شده نمایشگاه بدانند. خانمی با کودک خردسالی که در آغوشش خوابیده تابلوها را تماشا می‌کند. درباره دلیل آمدنش می‌گوید: «رشته دانشگاهی‌ام طراحی فرش است و به خاطر اشتراکاتی که با رشته تذهیب دارد به نمایشگاه آمده‌ام. این آثار فوق‌العاده هستند». شجاعی و صوفی دو دختر هنرستانی هستند که نگارگری می‌خوانند و از طریق استاد مهدوی، از نمایشگاه باخبر شده‌اند. آن‌ها همین‌طور که با دقت به تک‌تک آثار خیره می‌شوند، درباره شیوه‌ رنگ‌گذاری کارها با هم بحث می‌کنند و بالاخره تصمیم می‌گیرند سوال خود را از استاد مهدوی بپرسند. این دو دانش‌آموز امید دارند در دوره بعد دوسالانه شرکت کنند. خانم افشار هم که همراه دختر و نوه‌ هشت ساله‌اش امیرعلی به نمایشگاه آمده، هنرجوی اساتیدی چون استاد شاکری، افشار، مهدوی و اسکندری بوده و امیدوار است روزی نام نوه‌ی کوچکش امیرعلی امیرپور، به عنوان یکی از هنرمندان مشهور هنرهای ایرانی-اسلامی مطرح شود.
همت مضاعف
نمایشگاه به ساعات پایانی‌ نزدیک می‌شود. اما هنوز جمعیت زیادی در سالن حضور دارند. تعدادی هم در حیاط نگارخانه جمع شده‌اند. چای می‌نوشند و بحث می‌کنند. اساتید کنار استیجی که گوشه حیاط ایجاد شده با خبرنگاران گفتگو می‌کنند و عکس می‌گیرند. اولین نمایشگاه پنجمین دوسالانه تذهیب‌های قرآنی، توسط موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی با موفقیت به پایان می‌رسد. با همت مضاعف همه مسئولین و اساتید مجموعه که به نمایشگاه آمده‌اند تا حاصل تلاش خود را ببینند. از علی ثابت‌نیا مدیرعامل موسسه و دبیر دوسالانه تا مهدی سیم‌ریز معاون هنری موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی. ماندانا یمینی مسئول دبیرخانه و مکتب هنر رضوان، محمد ظریف صدر مسئول نگارخانه رضوان و حسین روکی مسئول روابط عمومی موسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی. بچه‌های آفرینش‌ها با دلگرمی می‌روند تا خود را برای برنامه‌های بعدی پنجمین دوسالانه تذهیب‌های قرآنی آماده کنند. برگزاری دو نمایشگاه دیگر در زمینه‌های گل و مرغ و نگارگری و تشعیر و تشکیل سه کارگاه تخصصی با موضوعات تکنیک‌های منسوخ تذهیب با حضور حسین تنکابنی، مبانی گل و مرغ با حضور علیرضا قزی و بررسی آثار نگارگری رضا عباسی با حضور رضا یساولی. برنامه‌هایی که در این روزهای سرد زمستانی به هنرمندان و هنردوستان، نوید روزهایی بهاری می‌دهد.