نشست نقد و بررسی کتاب کتیبه های صحن عتیق ، به عنوان ششمین کتاب از مجموعه شاهکارهای هنری آستان قدس رضوی ، صبح دیروز با حضور دکتر مهدی صحراگرد نویسنده کتاب و همچنین دکتر عبد الرحیم قنوات و استاد سید مهدی سیدی اساتید دانشگاه در پردیس کتاب مشهد برگزار شد .
به گزارش روابط عمومی موسسه آفرینشهای هنری آُستان قدس رضوی ، در ابتدای این نشست، مهدی صحراگرد، نویسنده کتاب و عضو گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی مشهد به شرح مباحث مطرح شده در کتاب خود پرداخت و گفت: کتاب «کتیبه‌های صحن عتیق» دومین اثر در رابطه با کتیبه‌های موجود در آستان قدس رضوی است که پس از کتاب «کتیبه‌های مسجد گوهرشاد» به چاپ می‌رسد.
وی ادامه داد: با توجه به تحقیقات و بررسی‌های اندکی که در رابطه با کتیبه‌ها انجام شده است، پژوهشگران این حوزه با مشکل کمبود الگو برای ورود و طرح مباحث در زمینه کتیبه‌ها مواجه بودند که ما در این کتاب برای فراهم شدن بستر طرح این مباحث، طبقه‌بندی‌هایی از کتیبه‌ها را ارائه کردیم تا در شناخت این آثار کمک کننده باشد.
صحراگرد ادامه داد: برای نگارش این کتاب از روش کتاب اول که همان «کتیبه‌های مسجد گوهرشاد» است، استفاده کرده و سعی ما بر این بوده تا با تکیه‌ بر کتیبه‌ها و قرار دادن مبنای گونه‌شناسی کتیبه‌ها برای بررسی و تعمیم آن به سایر کتیبه‌های دوران مختلف اسلامی راهی را پیش روی خود قرار دهیم.

در ادامه این نشست، عبدالرحیم قنوات، استاد تاریخ و تمدن دانشکده الهیات داشگاه فردوسی مشهد به بیان نظرات خود در رابطه با کتاب «کتیبه‌های صحن عتیق» پرداخت و گفت: این کتیبه ها اطلاعات ارزشمند فرهنگی را در اختیار مردم قرار می دهد ،در حوزه بررسی کتیبه‌ها، کتاب‌هایی برای رجوع و استفاده از چهارچوب‌ها وجود دارد اما تعداد آنها بسیار اندک است و نویسندگان چنین آثاری باید سعی کنند تا طرحی جامع برای بررسی این کتیبه‌ها پی‌ریزی کرده تا کاستی‌های موجود در برخی موضوعات از جمله مباحثی که در آنها اطلاعات تاریخی ناقص است، برطرف شود.

وی با اشاره به اینکه در نگارش کتاب‌هایی مثل کتاب «کتیبه‌های صحن عتیق» باید دقت داشت تا اطلاعات مورد نظر در رابطه با کتیبه مورد بحث به صورت کامل‌تری به مخاطب ارائه شود، ادامه داد: برای مثال در توضیح آیات و روایات استفاده شده در این کتیبه‌ها باید توضیحات بیشتر را مد نظر قرار داد و از دیگر نکات انتقادی که می‌توان نسبت به این اثر اشاره کرد، وجود عکس‌های متعددی است که شاید به کتیبه‌های مورد بحث هم مربوط نباشد و دیگر آثار از این دست را معرفی می‌کند.

قنوات با اشاره به اهمیت ارزش کتیبه‌ها و تأثیر آن در فرهنگ، تاریخ و تمدن، بیان کرد: این کتیبه‌ها اسناد بسیار ارزشمندی است که می‌توان از آنها به عنوان منابع عاری از اشتباه مورخان استفاده کرد و با این حال هنوز توجه ویژه‌ای به این مباحث نشده، ولی همین توجه اندک نیز ارزشمند است.

قنوات با بیان اینکه ویژگی بدون اشتباه بودن کتیبه‌ها بسیار حائز اهمیت است، ادامه داد: این‌ کتیبه‌ها می‌تواند در کسب اطلاعات لازم در رابطه با اسناد خانوادگی، حکومتی و موقوفات کمک فراوانی به محققان داشته باشد و اطلاعات دقیق اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و هنری را به ما بدهد.

پس از این سید مهدی سیدی، پژوهشگر و مشهدشناس به بیان نظرات خود در رابطه با این اثر پرداخت و گفت:با وجود محدودیت هایی که برای تهیه این اثر وجود داشته است ولی به طور کامل دوره های مختلف تاریخی کتیبه نویسی در آن ذکر شده است .
وی تصریح کرد : ابهامات بسیار زیادی در رابطه با قلب آستان قدس رضوی و آثار موجود در این مجموعه وجود دارد و بررسی این کتیبه‌های بدون اشتباه می‌تواند کمک بسیار خوبی برای پژوهشگران در شناخت تاریخ و آثار تاریخی موجود داشته باشد.
وی با بیان اینکه نوع نگارش مقدمه و ورود به مباحث در این کتاب بسیار مطلوب است، ادامه داد: مرور بر تاریخچه آستان قدس رضوی در مقدمه این کتاب بسیار خوب و کمک کننده است، آوردن کتیبه‌های مشابه از سایر اماکن تاریخی دیگر نیز برای تصدیق و ثبت دقیق نظرات بسیار با اهمیت است.

کتیبه های صحن عتیق ، ششمین کتاب از مجموعه شاهکارهای هنری در آستان قدس رضوی، مشتمل بر هفت فصل است: در فصل نخست، تاریخ ساخت مجموعهحرم امام رضا (ع) به اختصار مرور شده است ، فصل دوم به تشریح مشخصات معماری و تاریخ ساخت و تعمیرات گنبد و مناره ها و صحن عتیق اختصاص دارد. در فصل سوم کلیاتی در بابکتیبه های صحن عتیق آمده و کتیبه ها گونه شناسی شده اند.  فصول چهارم تا هفتم نیز مختص معرفی و توصیف کتیبه هاست: فصل چهارم به کتیبه های گنبدو مناره ها، فصل پنجم به کتیبه ایوا ن ها، فصل ششم به کتیبه های صحن، و فصل هفتم بهکتیبه های بنایی اختصاص دارد. در انتهای مطالب نیز تصویر رقم کتیبه نگاران و مجموعه ایاز تصاویر برگزیده صحن عتیق آمده است.

شایان ذکر است نشست نقد و بررسی کتاب کتیبه های صحن عتیق با همکاری و مشارکت دو نهاد موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی و پردیس کتاب مشهد روز گذشته و در میان استقبال جمعی از اساتید ، دانشجویان ، هنر پژوهان و علاقمندان مباحث فرهنگی در پردیس کتاب مشهد برگزار شد .