خط به خط همراه با دو کتاب عرفانی و آیینی موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی
ای نهاد اندر نهاد، ای جانِ جان
"نیایش نامه" را اولین بار، در اتاق مدیرعامل دیدم. با خشنودی به جلد قهوه‌ای و نقش
اسلیمی آن اشاره کرد و گفت: «مجموعه ای از مناجات های منظوم 49 شاعر است که از
سنایی غزنوی تا صغیر اصفهانی ادامه دارد. گردآوری مناجات ها به کوشش سعید بیابانکی
و قربان ولیئی انجام شده و کتاب در دهه کرامت رونمایی می شود.» آن روز، علی ثابت
نیا میان محصولات آماده رونمایی موسسه آفرینش های آستان قدس رضوی، از کتاب دیگری به
نام "شمیم بهشت" نیز نام برد. گزیده آثار 44 شاعر آیینی در مقام اهل بیت عصمت و
طهارت. این دو کتاب که در شب شعر باشکوهی در ایام میلاد حضرت رضا(ع) و در جمع
مسئولین و شاعران برتر کشور رونمایی شد، اکنون مقابلم قرار دارند، تا بیشتر با آن
ها آشنا شوم.
منبعی غنی از مناجات های منظوم
«آوای دلنشین مناجات خوانی از جمله زیباترین لحظه های ناب زیارت در آستان ملکوتی
هشتمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت است که گوش هر شنونده ای را به غایت می
نوازد و روحش را به بلندای عرش بر بال ملائک همراهی می کند. آنچه این آوای آسمانی
را ورای صوت جان بخش آن، تاثیرگذار و روح نواز می سازد، چیدمان زیبای کلماتی است که
در قالب اشعار نشسته و بر لسان مناجات خوان جاری می گردد.»
مدیرعامل خوش ذوق موسسه آفرینش های هنری، در مقدمه کتاب "نیایش نامه"، مثل همیشه با
قلم روان خود، از چرایی تالیف این کتاب گرانسنگ، می گوید. به ادبیات کهن فارسی و
اشعار و متونی که از چشمه سار خاکساری شاعران و ادیبان بزرگ ایران جوشیده و در طول
تاریخ زینت آرای زبان و ادبیات فارسی شده اشاره می کند و هدف از گردآوری این آثار
را چنین بیان می کند: «موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی که تهیه مناجات های
حرم مطهر با صدای برجسته ترین مناجات خوانان و با استفاده از بهترین اشعار را بر
عهده دارد، کوشیده است با گردآوری و انتشار مجموعه حاضر، علاوه بر ایجاد منبعی غنی
از مناجات های منظوم ادبیات کهن فارسی، مجموعه ای کامل را برای استفاده مناجات
خوانان به ویژه در فضای ملکوتی حرم مطهر فراهم آورد.»
دو شاعر با همتی بلند
متولد اصفهان است. شاعری که نخستین کتابش را در 22 سالگی به چاپ رسانده است. سعید
بیابانکی، خالق "رد پایی بر برف"، "نیمی از خورشید"، "نه ترنجی نه اناری" و... سال
هاست در حلقه شاعران دلسوخته انجمن ادبی رضوی، به عنوان چهره ای موثر، حضور پیدا می
کند. تا حدی که در شب شعر "ملکوت هشتم" امسال، در مقام مجری، ایفای نقش کرد. اشعار
آیینی دلنشین بیابانکی شهرت خاصی دارد. مانند ترانه ای که در وصف امام رضا(ع) سرود
و حسام الدین سراج بر آن تصنیف "ماه شب افروز" را زمزمه کرد: «سلام ای یار من ای
یاور من، سلام ای تار و پود باور من، نسیمی خواهم از عطر نگاهت، مگر بینا شود چشم
ترِ من...»
قربان ولیئی، متولد کرمانشاه و مولف "ترنم داوودی سکوت"، "با دو چشم دچار یکتایی" و
"باید سرود نام تو را با پرنده ها"، است. این مدرس دانشگاه و محقق، با همکاری سعید
بیابانکی، "نیایش نامه" را گردآوری و تنظیم کرده است. در مقدمه کتاب، از زبان این
دو شاعر می خوانیم: «نیایش های شورانگیز شاعران دل آگاه سرزمین ما از چنان گسترش و
ژرفایی برخوردار است که به حق بایسته است برای آن، نوع ادبی ویژه ای قایل باشیم. به
ویژه شاعران عارف مشرب، در این ساحت شاهکارها آفریده اند و به جرئت می توان گفت
بهترین شعرهای آنان در ژانر مناجات رخ نموده است.»
در بخش دیگری از مقدمه آمده است: «کتابی که پیش رو دارید، گزینشی است از نیایش های
شورمند شاعران پارسی گو در ادوار و قوالب گوناگون... از جمله مهم ترین اصلی که در
نظر داشته ایم این بوده که اشعاری را برگزینیم که به راستی حال و هوای نیایشی در آن
ها عنصر غالب باشد نه تفنن ادبی. نیز مخاطب شعر، به یقین خداوند باشد و عنصر
بنیادین مناجات که همانا گفتگو با خداوند است، آشکارا به چشم بیاید.»
فرازهایی از نیایش نامه
در صفحه صفحه این کتاب عارفانه و تک تک بیت های آن، قافیه ها و وزن ها رنگ می بازند
و بندبند وجود شاعر شوریده حال، در مقابل ذات اقدس الهی، واژه هایی عاشقانه می شود
تا از زبان سنایی غزنوی بگوید: «ای در دل مشتاقان، از عشق تو بستان ها... وز حجت بی
چونی، در صنع تو برهان ها...» با نظامی گنجوی بسراید: «ای زهره و مشتری غلامت...
سرنامه ی نام جمله، نامت... ای علم تو بیش از آنکه دانند... و احسان تو بیش از آنکه
خوانند...» عطار نیشابوری با خالق خویش گفتگو کند: «آفرین جان آفرین پاک را... آنکه
جان بخشید و ایمان خاک را... ای ز پیدایی خود بس ناپدید... جمله ی عالم تو و کس
ناپدید... جان نهان در جسم و تو در جان نهان... ای نهان اندر نهان ای جانِ جان...»
جلال الدین محمد بلخی، با ضرباهنگ های تند واژه های سرگشته اش بسراید: «زهی عشق،
زهی عشق، که ما راست خدایا!... چه نغز است و چه خوب است و چه زیباست خدایا!... چه
گرمیم، چه گرمیم، از این عشق چو خورشید... چه پنهان و چه پنهان و چه پیداست
خدایا!...» سعدی شیرین سخن با جهان آفرین خویش، اینطور راز دل گوید: «ای یار
ناگزیر! که دل در هوای توست... جان نیز اگر قبول کنی هم برای توست... غوغای عارفان
و تمنای عاشقان... حرص بهشت نیست که شوق لقای توست...»
در ادامه "نیایش نامه"، جامی، می سراید: «ای جهان از صفت ذات تو پر... عالم از حجت
اثبات تو پر... هیچ جا نیست که غوغای تو نیست... پرتوی روی دلارای تو نیست...» و
شیخ بهایی، با شعر معروفش با ذات یگانه الهی می گوید: «تا کی به تمنای وصال تو
یگانه... اشکم شود از هر مژه چون سیل روانه... خواهد به سر آید شب هجران تو یا
نه؟... ای تیر غمت را دل عشاق نشانه...»
با شمیم دل انگیز بهشت
1130 اثر، حاصل مشارکت 1700 نفر در 41 جلسه از جلسات شب شعر انجمن ادبی رضوی در سال
1393 بوده است. قاسم شاهد، مسئول انجمن با اعلام این ارقام، درباره چگونگی شکل گیری
دفتر چهارم از سری کتاب های "شمیم بهشت" می گوید: «کلیه آثار انتخاب شده مربوط به
اشعار شاعران انجمن ادبی رضوی در جلسات سال 1393 است. اشعار این مجموعه توسط اعضای
شورای شعر انجمن ادبی رضوی گلچین شده اند. این اعضا شامل اساتید پیشکسوت شعر آیینی
خراسان می باشد. اشعار توسط آقایان سیدرضا مؤید، محمدجواد غفورزاده شفق، محمدعلی
سالاری ثانی، غلامرضا شکوهی و محمد نیک مورد بررسی قرار گرفته، گزینش شده و به چاپ
رسیده است. معیار انتخاب و چاپ آثار سه عامل است: شعر، آیینی و به ویژه رضوی باشد.
از نظر مضمون و محتوا ایراد دستور زبانی یا محتوایی نداشته و آثار در راستای اهداف
انجمن ادبی رضوی باشد.»
بر اساس گفته های دبیر انجمن ادبی رضوی وابسته به موسسه آفرینش های هنری آستان قدس
رضوی، پیش از این نیز، سه دفتر از این مجموعه در سال های 90، 92و93 به چاپ رسیده که
موضوعات آن ستایش خداوند، شعر ولایی و به ویژه اشعار رضوی بوده است.
در کتاب حاضر که طرح زیبای جلدش برگرفته از کاشی های پر نقش و نگار حرم مطهر رضوی
است، 44 شاعر، اشعار آیینی خود را تقدیم کرده اند. بسیاری از این شعرا، در طی سال
ها فعالیت هنری و عشق بازی با خاندان آل طاها، کتاب های متعددی در حوزه شعر آیینی
به زیور طبع آراسته اند. مانند غلامرضا شکوهی: صد پرده آواز خاموش- سُرمه در چشم
غزل- یک ساغر نگاه و... محمد نیک: هرگز گُلی را پَرپَرنکرده ام و... محمد جواد
غفورزاده شفق: خورشید کعبه یاایهالعزیز- گلبرگ های احساس و... محمدعلی سالاری ثانی:
چشمۀ خورشید- مسافر کربلا- بهانه خلقت و... سیدرضا مؤید: گُل‌های اشک- جلوه‌های
رسالت- نغمه‌های ولایت- سفینه‌های نور- چکامه عشق و... ابوالقاسم جلیلیان مصلحی:
آستان خورشید- دوباره آمده ام و... هاشم ناصری گلمکانی: سرود چشمۀ سبز دفتر اول-
دوم- سوم. هاشم شکوهی: شکوه شعر دفتر اول و دوم. محمدرضا سرسالاری: آفتابگردان های
سرزمین مادری. علی باقری اصل: تکیه بر شانه های پیاده رو. داراب بدخشان: تلاوت
خورشید- یوسفی شدم در چاه. امیر برزگر: سخن آینه ها- برگی از دیوان امیر- نماز
عاشقی- فصل عطش- شرنگ و شهد و... ناصر عرفانیان مشیری نژاد: سَرسبز غزل و مهدی ایزد
پناه طوسی: چهارده بهار.
|